საპენსიო სააგენტოს უფლებამოსილება ექნება, საპენსიო აქტივების ინვესტირება განახორციელოს სპეციალიზებული დეპოზიტარის, მასთან აფილირებული პირის მიერ გამოშვებულ ფასიან ქაღალდებში, ან ქონებაში საერთო წესების საფუძველზე. შესაბამისი ცვლილებები „დაგროვებითი პენსიის შესახებ“ კანონში შედის, რომლის ინიციატორი საქართველოს მთავრობაა. აღნიშნული ცვლილებების ინიცირება პარლამენტის ბიუროს სხდომაზე მოხდება.

საპენსიო სააგენტოს ყოფილი დირექტორი ლევან სურგულაძე მიიჩნევს, რომ  სპეციალური დეპოზიტარის მოძებნა ვისაც ინტერესთა კონფლიქტი არ ექნებოდა ძალიან რთული იყო, ამიტომ ეს პრობლემა დიდი ხნის განმავლობაში არსებობდა და გამოსასწორებელია.

„ამ პრობლემაზე ჩვენც ვფიქრობდით თავის დროზე, იმიტომ რომ კანონში ისე იყო გაწერილი, ძალიან რთული იყო სპეციალური დეპოზიტარის მოძებნა ვისაც ინტერესთა კონფლიქტი არ ექნებოდა. სულ 3 ვარიანტია, ეს არის საქართველოს ცენტრალური დეპოზიტარი, რომელსაც შეიძლება სპეციალური სტატუსი მიეცეს, მაგრამ ამ დეპოზიტორთან წილში არიან ბანკები, მათ შორის „საქართველოს ბანკი“ და როგორც ვიცი „თიბისი“ ბანკიც, შესაბამისად არსებული კანონის თანახმად აქაც ინტერესთა კონფლიქტი წარმოიშვებოდა. თუ მხოლოდ „საქართველოს ბანკი“ იქნებოდა, ესეც ინტერესთა კონფლიქტს გამოიწვევდა, ამიტომ ასეთი ჩაკეტილი და გამოუვალი სიტუაცია იყო. ეს აუცილებლად გამოსასწორებელია, მანამდე სპეციალური დეპოზიტარი ვერ გვეყოლებოდა თუ ვიღაც უცხოელს არ ავიყვანდით. შესაბამისად ალბათ ეს გააკეთეს, მე დაწვრილებით არ გავცნობილვარ ამ ცვლილებას, მაგრამ ეს პრობლემა არსებობდა და გადასაწყვეტი იყო“, - განმარტა ლევან სურგულაძემ.

გარდა ამისა, საპენსიო სააგენტოს ყოფილი დირექტორი მიიჩნევს, რომ ეს მხოლოდ მცირედია იმ პრობლემებიდან, რისი გადაჭრაც სააგენტომ უნდა შეძლოს,. მაგალითად, ემიტენტი თუ გამოუშვებს ემისიას, მან 90%-ის მყიდველი სადღაც უნდა იშოვოს, რადგან საპენსიო ფონდს მთელი ემისიის მხოლოდ 10%-ის ყიდვა შეუძლია, შესაბამისად ასეთი კომპანიებისთვის  მოტივაცია, რომ ფასიანი ქაღალდების ემისია განახორციელონ, საინტერესო აღარ არის.

„გარდა ამისა ძალიან ბევრი პრობლემაა გადასაჭრელი, იმისათვის რომ საპენსიო დანაზოგების არსებობით კაპიტალის ბაზრის განვითარებას ხელი შევუწყოთ.  პირველ რიგში საპენსიო ფონდს შეუძლია მხოლოდ ერთი ემიტენტის მიერ გამოშვებული ემისიის 10-15%  შეიძინოს, ამდენია ლიმიტი. ეს ცოტა პრობლემატურია და კაპიტალის ბაზრის განვითარებასაც ხელს უშლის, რადგან ემიტენტი თუ გამოუშვებს ემისიას, მან 90%-ის მყიდველი სადღაც უნდა იშოვოს, რადგან საპენსიო ფონდს მთელი ემისიის მხოლოდ 10%-ის ყიდვა შეუძლია, დანარჩენის მყიდველი ბაზარზე არც ისე ადვილი მოსაძებნია. შესაბამისად ასეთი კომპანიებისთვის  მოტივაცია, რომ ფასიანი ქაღალდების ემისია განახორციელონ, იმიტომ რომ არსებობს საპენსიო დანაზოგები, საინტერესო აღარ არის, არადა ერთ-ერთი მიზანი ის იყო რომ საპენსიო დანაზოგების არსებობით ხელი შეგვეწყო კაპიტალის ბაზრის განვითარებისთვის და კომპანიებს ჰქონოდათ სტიმული გამოეშვათ ფასიანი ქაღალდები. ახლა აღარ გექნება სტიმული და ესეც ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი პრობლემაა. გარდა ამისა, არის თემები რისკის შესახებაც, ასეთი მუხლი კანონშია ჩაწერილი, რომ პრაქტიკულად ვერ შეადგენთ თქვენ საინვესტიციო პორტფელს, რომ კანონი არ დაარღვიოთ, ესეც გასასწორებელია და კიდევ  უამრავი მსგავსი პრობლემაა“, - განმარტავს ლევან სურგულაძე.

აღსანიშნავია, რომ კანონის მოქმედი რედაქციით, საპენსიო სააგენტო საპენსიო სქემის სახელით ვერ შეიძენს ობლიგაციებს ან აქციებს, თუკი ამ ობლიგაციების ან აქციების ემიტენტი სპეციალიზებული დეპოზიტარი ან მასთან აფილირებული პირია. აგრეთვე, საპენსიო სააგენტო ვერ შეიძენს ფასიან ქაღალდებს ვერც იმ შემთხვევაში, როდესაც მათი მფლობელი სპეციალიზებული დეპოზიტარი ან მასთან აფილირებული პირია, იმის მიუხედავად, თუ ვინ არის აღნიშნული ფასიანი ქაღალდების ემიტენტი. საქართველოს მთავრობის განმარტებით, კანონპროექტის საფუძველზე სწორედ აღნიშნული აკრძალვები გაუქმდება.

ნინო თამაზაშვილი