2020 წლის აგვისტო ბელორუსიის ისტორიაში ალბათ დიდი ხნით დარჩება. თუ არა როგორც 26 წლიანი ავტოკრატიული მმართველობის დასასრული, ყოველ შემთხევაში როგორც დღე, როდესაც ხელისუფლება, რომელიც წლების მანძილზე მოქალაქეების ხმის უფლებას უხეშად ლახავდა,  შეირყა.

არჩევნებს ძალაუფლება ყოფილი კოლმეურნეობის უფროსისთვის მეექვსედ უნდა გადაეცა, თუმცა საარჩევნო უბნების დახურვის შემდეგ ათობით ათასი ადამიანი ქუჩაში არა მხოლოდ მინსკში, არამედ ათობით ქალაქში გამოვიდა. ისინი მხარს ოპოზიციურ კანდიდატს სვეტლანა ტიხანოვსკაია უჭერდნენ მაშინ, როდესაც პოლიცია მათ რეზინის ტყვიებს და მანათობელი ყუმბარებით უტევდა. დემონსტრანტებმა ბარიკადების აშენება სცადეს და ბრძოლა ხელისუფლებას გამოუცხადეს რომლისაც უკვე აღარ ეშინიათ.

რისხვის მაგვარი გრძნობა ბელორუსებს ჯერ კიდევ არჩვენების ოფიციალური შედეგების გამოცხადებამდე დაეუფლათ. ქვეყნის აფეთქებისთვის საკმარისი ეგზიტპოლების გამოქვეყნება აღმოჩნდა. ბელორუსიაში არც ერთი არჩევნები 1994 წლიდან, როდესაც პრეზიდენტად არჩეულ იქნა ალექსანდ ლუკაშენკომ, არ შეესაბამებოდა ყველაზე მინიმალურ საერთაშორისო სტანდარტებსაც კი.

10 აგვისტოს ცენტრალურმა საარჩევნო კომისიამ მოსახლეობა გაახარა. ლუკაშენკომ ხმების 80% მიიღო, მისმა მთავარმა ოპონენტმა სვეტლანა ტიხანოვსკაიამ კი მხოლოდ 9,9%. არჩევნები მასკარადივით გამოიყურებოდა, თუმცა, სხვანაირად შეუძლებელი იყო. ლუკაშენკომ  ქვეყნიდან გააძევა ან ციხეებში ჩასხა თავისი ყველაზე სერიოზული მოწინაამღდეგეები და ამით „დამანგრეველი გამარჯვება“ მიიღო.

თუმცა, მისი გამარჯვება წაგებას უფრო წააგავს. ავტოკრატის ხელისუფლება ამომრჩეველთა წნეხის ქვეშ შეირყა, ხოლო ლუკაშენკომ კიდევ ერთხელ დაამტკიცა, რომ მას მხოლოდ ერთი იარაღი გააჩნია - უხეში ძალა.

მაისიდან ქვეყანაში დაკავებულია 1000-ზე მეტი აქტივისტი, უფლებადამცველი, ჟურნალისტი, რიგითი მოქალაქე, რომელიც სამართლიან არჩევნებს ზედმეტად ხმამაღლა ითხოვდა. უცხოელ ჟურნალისტებს არჩევნების გაშუქების უფლება არ მიეცათ, ვინც მინსკში აკრედიტაციის გარეშე ჩასვლა გაბედა - ქვეყნიდან გაძევებულ იქნა.

დამოუკიდებელი მას-მედიის, სოციალური ქსელების და ბლოგერების მუშაობას ხელს ინტერნეტის მუდმივი გათიშვა უშლიდა, ხოლო კვირას საღამოს ინტერნეტი საერთოდ გაითიშა, ლუკაშენკომ კიდევ ერთხელ დაადასტურა, რომ საკუთარი იმიჯი საერთაშორისო არენაზე მას საერთოდ არ აღელვებს.

ძნელი სათქმელია, რამდენად საშიშია რეჟიმისთვის ახლანდელი პროტესტები. ანალიტიკოსების აზრით, ყველაფერი დამოკიდებულია მომდევნო დღეებში გამოსვლების მასშტაბებზე. რეჟიმს უკვე ბზარები გაუჩნდა - ბევრ რეგიონულ ქალაქში სამართალდამცავები დემონსტრანტების წინაამღდეგ ძალის გამოყენებაზე უარს ამბობენ. ტიხანიოვსკაიამ განაცხადა, რომ ბელორუსებმა გამოიღვიძეს და არ სურთ ცხოვრება შიშის და დამცირების პირობებში. თავად სვეტლანა საპრეზიდენტო კანდიდატი შემთხვევით გახდა - მან თავისი, რეჟიმის მიერ დაპატიმრებული მეუღლე სერგეი ტიხანოვსკი შეცვალა. ოჯახის დიასახლისმა მის ირგვლივ ათობით ათასი გულმხურვალე მომხრის დარაზმვა შეძლო.

ალექსანდრ ლუკაშენკოს უკვე არაფრის შეთავაზება თავისი ქვეყნისთვის არ შეუძლია, ტყუილის და დემაგოგიის გარდა. ის მზადაა გამოიყენოს მომიტინგეების წინაამღდეგ ჯარი და ჩაახშოს გამოსვლები. შექმნილ ვითარებაში ლუკაშენკოს ჰყავს ერთადერთი მოკავშირე - რუსეთის პრეზიდენტი ვლადიმერ პუტინი. მათ შორის ურთიერთობები მარტივი და ცალსახა არაა, რადგანაც ის მოსკოვის იმპერიალისტურ პოლიტიკას ეწინაამღდეგებოდა, თუმცა, დღეს მას კრემლის გულისხმიერების გარდა სხვა არაფრის იმედი არ აქვს.

ლუკაშენკო არასასურველი პიროვნებაა დასავლეთში და მან უკვე არაერთხელ მიანიშნა ევროპას და ამერიკას, რომ არავითარ რეფორმებს არ დაუშვებს - დამოუკიდებელი და ძლიერი ბურჟუაზიის გაჩენის შესაძლებლობა 65 წლის დიქტატორს პანიკაში აგდებს. ამიტომაც მას ძველი საბჭოთა, ცენტრალიზებული სისტემა ურჩევნია, იმის მიუხედავად, რომ ამ გზას ქვეყანა გაკოტრებისკენ მიჰყავს.

„როგორც არ უნდა დასრულდეს არჩევნები, ყველაშემთხვევაში მიმდინარე მოვლენები რეჟიმს შეასუსტებენ, და რუსეთი ამას აუცილებლად გამოიყენებს. თავად ბელორუსიისთვის უკეთესი რეფორმების და სამოქალაქო შერიგების გზით სიარული იქნებოდა, თუმცა, კომპრომისი არასდროს ყოფილა ლუკაშენკოს ძლიერი მხარე“, - მიიჩნევს პოლიტოლოგი ბალაშ იარაბიკი.

წყარო lemonde.fr

მომზადა თენგიზ აბლოთიამ