ლარის გაცვლითი კურსის მორიგი შოკის შემთხვევაში, მაღალია ალბათობა სახელმწიფო ვალის ნიშნული მოულოდნელად მშპ-ის 72%-მდე გაიზარდოს. ასეთია აუდიტის სამსახურის ანგარიშის დასკვნა, რომელიც  ბიუჯეტის მეორე წარდგენის დოკუმენტს ეხება.

2021 წლის სახელმწიფო ბიუჯეტის კანონის პროექტით, სახელმწიფო ვალის საპროგნოზო ზღვრული მოცულობა 32 მლრდ ლარის ოდენობით განისაზღვრა, რაც 2020 წლის ანალოგიურ მაჩვენებელს 3.6 მლრდ ლარით (12.7%-ით) აღემატება. სახელმწიფო ვალის პორტფელის ზრდა გამოწვეულია, როგორც საშინაო, ისე საგარეო ვალის მოცულობის ზრდით, თუმცა წინა წლის მსგავსად, საგარეო ვალის ზრდის ეფექტი სახელმწიფო ვალის ნაზრდში გაცილებით დიდია. კერძოდ, იგი გაზრდილი მოცულობის 73.4%-ს შეადგენს.

2020 წლის ბიუჯეტის შესრულების 8 თვის ანგარიშის მიხედვით, წელს ლარის გაუფასურების გამო, სახელმწიფო ვალის ნაშთი 1.84 მილიარდი ლარით გაიზარდა.

„აღსანიშნავია, რომ ვალის მშპ-სთან ფარდობის მაჩვენებელი საშუალოვადიან პერიოდში ორგანული კანონით დადგენილი 60%-იანი ნიშნულის ქვემოთაა, თუმცა ლარის ნომინალური გაცვლითი კურსის შოკის (30%-იანი ერთჯერადი გაუფასურების) შემთხვევაში, მთავრობის ვალის მშპ-სთან ფარდობის მაჩვენებელი სცდება 60%-იან ლიმიტს და 72.1%-ს აღწევს.

ბიუჯეტის კანონპროექტით 2021 წელს გათვალისწინებულია 500 მლნ აშშ დოლარის ნომინალური ღირებულების ევროობლიგაციების დაფარვა ბიუჯეტის ნაშთში აკუმულირებული თანხიდან. შედეგად, ბიუჯეტის თავისუფალი ნაშთის მოცულობა მნიშვნელოვნად მცირდება (34 მლნ ლარამდე), რაც მოსალოდნელზე უარესი ეკონომიკური სცენარის განვითარებისა და წლის განმავლობაში გაუთვალისწინებელი გადასახდელების წარმოქმნის შემთხვევაში, ზრდის დამდგარი საჭიროებების დასაფინანსებლად დამატებითი ვალდებულებების აღების რისკს;

ყოველივე ზემოაღნიშნულის გათვალისწინებით, მნიშვნელოვანია, არსებული გამოწვევების საპასუხოდ ფინანსთა სამინისტრომ დროულად განაახლოს „მთავრობის ვალის მართვის სტრატეგია“, - ნათქვამია სახელმწიფო აუდიტის სამსახურის ანგარიშში.

 გასათვალისწინებელია, რომ მთავრობა 2021 წელს სახელმწიფო ვალს 3.6 მილიარდი ლარით ზრდიდა, თუმცა უკვე გამოქვეყნდა ბიუჯეტის მესამე წარდგენის დოკუმენტი, რომლის თანახმადაც, 2021 წელს 5.27 მილიარდი ლარის საგარეო ვალის აღება არის დაგეგმილი. ამიტომ სავარაუდოდა, რომ გაცვლითი კურსის შოკის შემთხვევაში ვალის მოცულობა 72%-იან ნიშნულზე უფრო მეტად გაიზრდება.

ეკონომიკის ექსპერტი აკაკი ცომაია ეთანხმება აუდიტის დასკვნას და მიიჩნევს, რომ ასეთი მაღალი ვალი ქვეყანას დეფოლტის რისკის წინაშე აყენებს.

„ქვეყნის ვალი როდესაც  კრიტიკულ დონეს აღწევს, მსოფლიო საზოგადოება ამას უყურებს, რომ ქვეყანა დგება დეფოლტის რისკის წინაშე ანუ დანარჩენ მსოფლიოს გადაჰყავს ქვეყანა მაღალი რისკის ქვეყნების კატეგორიაში და საერთაშორისო ინვესტორები უკვე აღარ აძლევენ მეტ კრედიტს. ამავე დროს, მსგავს ქვეყნებზე კაბალური საპროცენტო განაკვეთის პირობებით ხდება სესხის გაცემა. დეფოლტის რისკის წინაშე დადგომა ქვეყნისთვის კატასტროფაა, იმიტომ, რომ ამ შემთხვევაში, ჩათვალეთ, რომ ყველა საერთაშორისო ინვესტორი  საქართველოდან გავა.

დღევანდელი მდგომარეობით საქართველოს ვითარება კრიტიკულია, 60%-მდე არის ასული საგარეო ვალი და მალე გასცდება კიდეც. იმ ფონზე, რომ ლარი შეიძლება კიდევ უფრო მეტად გაუფასურდეს, შესაბამისად უფრო მეტად გაიზრდება ვალის ტვირთი და ის მომავალი წლიდან ამ ნიშნულს აუცილებლად გადასცდება,“- განაცხადა აკაკი ცომაიამ.