2019 წლის დასაწყისში როსკოსმოსის ხელმძღვანელმა დიმირტი როგოზინმა პრეზიდენტ პუტინს მოახსენა, რომ მისი უწყება წლის მანძილზე 45 კომერციული კოსმოსური ფრენის განხორციელებას გეგმავს.„ეს ძალიან დიდი დატვირთვაა, თუმცა, ჩვენ ამ ამოცანას გაუმკლავდებით„ - შეჰპირდა მაღალჩინოსანი პრეზიდენტს.
მოგვიანებით როგოზინმა რამდენიმეჯერ შეამცირა პროგნოზები. მაისში, როდესაც გაჩნდა პირველი ეჭვები დასახული გეგმის რეალისტურობასთან დაკავშირებით, როსკოსმოსი უარყოფდა გეგმის შესაძლო ცვლილებას, თუმცა, უკვე აგვისტოში უწყების ხელმძღვანელმა ფრენების პროგნოზი 40-მდე, ოქტომბერში კი - 29-მდე შეამცირა.
გეგმის ჩავარდნა როგოზინმა რამდენიმე მიზეზით ახსნა - მისი თქმით ფრენების ნაწილი ერთ-ერთი კლიენტის მოუმზადებლობის გამო გადაიდო. საუბარია, ბრიტანულ კომპანია OneWeb-ზე, რომელიც თანამგზავრული ინტერნეტის ქსელს ქმნის.
მეორე მიზეზია ის, რომ რუსეთის თავდაცვის სამინისტროს თანამგზავრები მოუმზადებელი აღმოჩნდა ორბიტაზე გასაშვებად ამერიკული სანქციების გამო. რუსულმა მხარემ ვერ მიიღო თანამგზავრების დამზადებისთვის აუცილებელი ამერიკული სათადარიგო ნაწილები.მესამე პრობლემად როგოზინმა ბოლო წლებში დაწყებული საორგანიზაციო პრობლემები დაასახელა.
„მაგალითად, 2019 წელს ვერ მოხერხდა სალაბორატორიო მოდულის გაგზავნა საერთაშორისო კოსმოსურ სადგურზე, რადგანაც საჭირო იყო საწვავის ავზების დამატებითი ტესტირება. ამჟამად, ცდები დასრულებულია და აპარატი კოსმოსში 2020 წელს გაიგზავნება “ - განაცხადა როგოზინმა.
ხსენებული მოდულის შექმნაზე მუშაობა 1995 წელს დაიწყო. მისი გამოყენება იგეგმება საერთაშორისო კოსმოსური სადგურის რუსულ სეგმენტში მეცნიერული კვლევების ჩასატარებლად. პირველი გაშვება 2007 წლისთვის დაიგეგმა, თუმცა, რამდენიმეჯერ, სხვადასხვა მიზეზების გამო გადაიდო.
ამჟამად მოდულის ჩატანა ორბიტაზე 2020 წლის ნოემბერში იგეგმება.თუმცა, ეს ყველაფერი მხოლოდ დეტალებია, ხოლო გეგმის ჩავარდნის მთავარი მიზეზია - მწვავე კონკურენცია სხვა ქვეყნებთან, რომელსაც რუსეთი სულ უფრი მეტად აგებს.
„პრობლემა არის თავად ბაზარზეც, იმ გაშვებებში, რომლებიც ხელში კონკურენტებმა ჩაიგდეს“ - აღიარა როგოზინმა.
2019 წელს როსკოსმოსმა შეასრულა მხოლოდ 6 უცხოური შეკვეთა, მაშინ, როდესაც სწორედ უცხოელებისთვის გაწეული მომსახურეობა არის შემოსავლების ძირითადი წყარო. ამ 6 შეკვეთას შორის იყო OneWeb-ის თანამგზავრები, ეგვიპტეს მთავრობის დედამიწის გადამღები აპარატი, იტალიის რადიოლოკაციური სისტემა, ასევე ლუქსემბურგის და საფრანგეთის კავშირგაბმულობის თანამგზავრები.
რამდენიმე ამერიკული და ევროპული შეკვეთა შესრულდა, როგორც დამატებითი დატვირთვა რუსული ჰიდრომეტეოროლოგიური თანამგზავრების გაშვებასთან ერთად.
რუსეთის წილი საერთაშორისო კომერციული კოსმოსური გადაზიდვების ბაზარზე შეადგენს 24%-ს, ხოლო ჩინეთის 33%,შტატების - 26%-ს.ეს მეტია, ვიდრე 2018 წელს (18%), თუმცა, გაცილებით ნაკლები, ვიდრე 2009-2016 წლებში, როდესაც რუსეთი იყო ამ ბაზრის უპირობო ლიდერი და ფლობდა მის 40%-ს.
რუსეთის მიერ მოწინავე პოზიციების დაკარგვა დაკავშირებულია შემკვეთების გადართვით ევროპულ და ამერიკულ კონკურენტებზე, რომლებიც ბოლო ათწლეულის მანძილზე აქტიურად ვითარდებოდნენ, ხოლო რუსეთის გაშვებები ხშირად წარუმატებლად სრულდებოდა.
როგოზინმა ასევე აღიარა, რომ რუსული რაკეტების პარკი მოძველდა და დიდი ხანია არ განახლებულა.ყველაზე სწრაფად ამ ბაზარზე იზრდებიან ამერიკული კერძო კომპანიები - მაგალითად, ილონ მასკის SpaceX-მა დაიწყო ნოლიდან და დღეს ის ბაზრის ლიდერია. სწორედ ამ კომპანიამ მოიზიდა ყველაზე მეტი შეკვეთა 2019 წელს.
მეორე მაგალითია ასევე ამერიკული Rocket Lab, რომელმაც კოსმოსში პირველი რაკეტა 2017 წელს გაუშვა. დღეს კი მისი შეკვეთების რაოდენობა ევროკავშირისას უტოლდება. თანაც, 2020 წელს კომპანია გეგმავს ახალი სასტარტო მოედნის ამუშავებას, შესაბამისად, Rocket Lab ჯერ ყველაფერი წინ აქვს.
ასევე აღსანიშნავია კოსმოსური დარგის ნახტომისებრი ზრდა ჩინეთში. 10 წლის წინ კომერციული ფრენების ბაზარზე მას ეკავა მხოლოდ მე-4 ადგილი. 2019 წელს კი ჩინეთი გავიდა პირველ ადგილზე - 34 გაშვებით და ბაზარზე 33%-ანი წილით.ამჟამად ჩინეთი არა მხოლოდ აკმაყოფილებს თავის სწრაფად ზრდად მოთხოვნას, არამედ აქტიურად მუშაობს საერთაშორისო ბაზარზეც.
შექმნილი მდგომარეობის ახსნისას, როსკოსმოსის ხელმძღვანელი ამბობს, რომ საზოგადოებას აქვს გადაჭარბებული მოლოდინები რუსეთის კოსმოსური ინდუსტრიისგან, და ეს მოლოდინები არსებულ შესაძლებლობებს აღემატება.
„კოსმოსურ-სარაკეტო ინდუსტრიის მთავარი გამოწვევა ისაა, რომ საზოგადოება გრძნობს თავს როგორ კოსმოსური ზე სახელმწიფო და მოითხოვს შესაბამის მიღწევებს. რეალური შესაძლებლობები კი გაცილებით ნაკლებია. მათ შორის დარგის ფინანსური მდგომარეობის გამო“ - მიიჩნევს ის.
რუსული მასმედიას ინფორმაციით, 2020 წლისთვის როსკოსმოსმა დაგეგმა 50 კომერციული ფრენა. თუმცა, უწყების პრესსამსახურმა უარყო ეს ცნობა და სხვა რიცხვი - „დაახლოებით 40“ დაასახელა.
Eurasia.net
კოსმოსური ფრენა
