საქართველოს სტატისტიკის ეროვნულმა სამსახურმა გაასაჯაროა ქვეყნის საგარეო ვაჭრობის წინასწარი მონაცემები, რომლებიც ოპტიმიზმის საკმაოდ მყარ საფუძველს იძლევიან. - ექსპორტის მოცულობამ 2019 წლის დეკემბერში 390.4 მლნ. აშშ დოლარი შეადგინა, რაც რეკორდულია დამოუკიდებელი საქართველოს ისტორიაში და წინა, 2018 წლის დეკემბერთან შედარებით 61.4 მლნ. აშშ დოლარით (18.7%-ით) მეტია. დეკემბრის მონაცემი 2019 წლის წინა, 11 თვის (იანვარ-ნოემბრის) საშუალო მაჩვენებელზე (307.4 მლნ. აშშ დოლარი) კიდევ უფრო მეტად - 83.0 მლნ. აშშ დოლარით (27.0%-ით) მეტი იყო. აღსანიშნავია წარმატება წინა, ნოემბრის თვესთანაც, რომელმაც თავისი რეკორდული სტატუსი (345.9 მლნ. აშშ დოლარი) მხოლოდ ერთი თვე შეინარჩუნა. ყოველივე ეს ადასტურებს საქართველოს საექსპორტო მასშტაბების არა კონიუნქტურულ, არამედ სისტემურ და სტაბილურ ზრდას.
აღნიშნული წარმატება დიდიწილად შედეგია ქვეყნის ხელისუფლების მიერ ბოლო წლებში განხორციელებული ძალისხმევისა ექსპორტის შემდგომი ზრდის და დივერსიფიკაციის მიმართულებით (ამ ასპექტით განსაკუთრებით გამოვყოფდი შეთანხმებას ევროკავშირთან ასოცირების თაობაზე და ხელშეკრულებას ჩინეთთან თავისუფალი ვაჭრობის შესახებ) და ამით მიღებული პრეფერენციების პოტენციალურიდან რეალურ შედეგებში გადაყვანას.
ექსპორტის მთლიანმა მოცულობამ 2019 წელს 3771.5 მლნ. აშშ დოლარს მიაღწია, რაც 12.4 პროცენტით მეტია წინა წლის მოცულობაზე. აღსანიშნავია, რომ ექსპორტის ზრდის ტემპი უსწრებს საქართველოს მთლიანი შიგა პროდუქტის არა თუ რეალური, არამედ ნომინალური ზრდის ტემპსაც, რაც საქართველოს ეკონომიკის გახსნილობისა და ქართული პროდუქციის კონკურენტუნრიანობის ამაღლების მაჩვენებელია. მხედველობაშია მისაღები ის გარემოებაც, რომ საქართველომ ექსპორტის ზრდა განახორციელა მსოფლიო ეკონომიკისა გლობალური მოთხოვნის რეცესიის პირობებში. ამ მხრივ განსაკუთრებთ უნდა გაესვას ხაზი ევროკავშირში საქართველოს ექსპორტის თვალსაჩინო ზრდას - 2019 წელს წინა წელთან შედარებით 13.0 პროცენტით (+94.5 მლნ. აშშ დოლარით), რაც აღემატება ექსპორტის მატების ტემპს. ევროკავშირის წილად მოდის საქართველოდან განხორციელებული ექსპორტის 21.9 პროცენტი.
ამასთან დაკავშირებით, მსურს ყურადღების გამახვილება ორ გარემოებაზე:
ჯერ ერთი, ევროკავშირის ბაზარი - ეს არის მაღალგადახდისუნარიანი, ტევადი და იმავდროულად, საქონლის ხარისხისა და უსაფრთხოების მიმართ საკმაოდ პრეტენზიული ბაზარი. ამ ბაზარზე შეღწევა, დამკვიდრება და მით უფრო, რეალიზაციის ორნიშნა ზრდა თავისთავად დიდ წარმატებას, პროდუქციის ცნობადობასა და კონურენტუნარიანობაზე მეტყველებს;
მეორე, საქართველოს ლიბერალური საგადასახადო რეჟიმი და სატრანზიტო ფუნქცია ქმნის ხელსაყრელ პირობებს რეექსპორტისათვის. მაგრამ საქართველოს 1.4-მილიარდიან რეექსპორტში ევროკავშირის წილი უმნიშვნელოა - მხოლოდ 6.3 პროცენტი, მაშინ როდესაც ევროკავშირის წილი ადგილობრივი პროდუქციის ექსპორტში თითქმის ერთი მესამედია (31.3%).
კიდევ ერთი შედარება, რომელიც აშკარად ასხამს წყალს „ევროკავშირის წისქვილზე“: სამამულო პროდუქციის წილი ევროკავშირში განხორციელებულ ექსპორტში 89.2 პროცენტია, მაშინ როდესაც დანარჩენ მსოფლიოში განხორციელებულ ექსპორტში - მხოლოდ 54.8 პროცენტი, ხოლო დსთ-ში, შესაბამისად, კიდევ უფრო ნაკლები - მხოლოდ 43 პროცენტია.
ეს ნიშნავს, რომ საქართველოს ექსპორტში დსთ-ის ამჟამინდელი უპირატესობა ევროკავშირთან შედარებით (2.4-ჯერ - 1177.4 მლნ. აშშ დოლარით) მიღწეულია რეექსპორტის მაღალი წილის ხარჯზე. რეექსპორტის გარეშე სამამულო პროდუქციის ექსპორტში დსთ მხოლოდ 16.9 პროცენტით (124.7 მლნ. აშშ დოლარით) უსწრებს ევროკავშირს, რაც ბოლო პერიოდის პოზიტიური ტენდენციების გათვალისწინებით, აშკარად დაძლევადია.
მთლიანობაში, 2019 წელს ექსპორტით იმპორტის გადაფარვა თითქმის 5 პუქნტით გაუმჯობესდა და 41.6 პროცენტს მიაღწია (2018 წ. – 36.7%). აღნიშნული ცვლილებების გათვალისწინებით, საგარეო სავაჭრო ბრუნვაში ექსპორტის წილი 2018 წლის 26.9 პროცენტიდან 2019 წელს 29.4 პროცენტამდე გაიზარდა.
ექსპორტით იმპორტის მაჩვენებლის გაუმჯობესებამ შესაძლებლობა მოგვცა საგრძნობლად შემცირებულიყო სავაჭრო დეფიციტი - 489.0 მლნ. აშშ დოლარით (8.4%-ით - მშპ-ის თითქმის 3%-ით). 2019 წელს საგარეო სავაჭრო დეფიციტმა 5291.8 მლნ. აშშ დოლარი შეადგინა, ნაცვლად წინა, 2018 წლის 5780.2 მლნ. აშშ დოლარისა. სავაჭრო დეფიციტის შემცირების მასშტაბურობაზე მიუთითებს ის, რომ მისი სიდიდე მნიშვნელოვნად აღემატება საქართველოს 2003 წლის მთლიანი ექსპორტის მოცულობას და პოზიტიურად ზემოქმედებს ეროვნული ვალუტის კურსის ფორმირებაზე.
ცალკეული სახის სასაქონლო კატეგორიების მიხედვით აღსანიშნავია სპილენძის მადნებისა და კონცენტრატების როგორც ექსპორტის, ისე იმპოტის მნიშვნელოვანი ზრდა (შესაბამისად, 29.2%-ით და 52.2%-ით). - ქვეყნიდან 2019 წელს გავიდა 652.5 მლნ. აშშ დოლარის დასახელებული პროდუქცია და და შემოვიდა 607.2 მლნ. დოლარის პროდუქცია, რაც სწორედ საქართველოს სატრანზიტო ფუნქციის ზრდასა და მისი რეექსპორტის მზარდ შესაძლებლობაზე მიუთითებს.
აღსანიშნავია, ისიც, რომ მსოფლიო ბაზარზე ქართული ღვინის ექპორტი გაიზარდა 13.2 პროცენტით. ამასთან შენარჩუნდა ბოლო წლებში ჩამოყალიბებული პოზიტიური ტენდენცია - ღვინის ექსპორტში მისი ღირებილების ზრდა წინ უსწრებს რაოდენობის (ფიზიკური მოცულობის) ზრდას, რაც ქართული ღვინის ცნობადობაზე, პოპულარიზაციასა და კონკურენტუნარიანობაზე მიუთითებს. აღნიშნულის განვრცობა შეიძლება ფაქტობრივად მთელ საექსპორტო ნომენკლატურაზე. - საქართველოს ეკონომიკას, მის რეალურ სექტორს აქვს საკმარისი პოტენციალი, რომ უზრუნველყოს ექსპორტის დაჩქარებული განვითარება, მსოფლიო ბაზარზე ქართული პროდუქციის ცნობადობის, კონკურენციისა და მასზე მოთხოვნის არსებითი ზრდა.
იოსებ არჩვაძე
