უკრაინის ეროვნული ბანკის პრეზიდენტი იაკოვ სმოლი მოულოდნელად გადადგა. ეს იმ დროს მოხვდა, როდესაც მთავრობამ 1, 7 მლრდ. დოლარის სახელმწიფო ობლიგაციების გამოშვება დაიწყო.უკრაინა, როგორც სახელმწიფო, ისევ გაკოტრების წინაშე დგას.მხოლოდ 2020 წელს კიევმა 17 მლრდ. დოლარის ოდენობის საგარეო დავალიანება ან უნდა დაფაროს, ან მისი რესტრუქტურიზება მოახერხოს.ამ მიზნით გამოშვებული ობლიგაციების გაყიდვა ლონდონის საფონდო ბირჟაზე იგეგმებოდა. თუმცა, ეროვნული ბანკის პრეზიდენტის გადადგომის შემდეგ, ქმედებები ამ მიმართულების შეჩერდა.
2014 წლის ყირიმის ანექსიის და აღმოსავლეთ უკრაინაში ფართომასშტაბიანი ომით გამოწვეულ კრიზისში უკრაინამ გადარჩენა საერთაშორისო სავალუტო ფონდის დახმარებით მოახერხა. კორონაკრიზისის დროსაც ქვეყანამ საერთაშორისო დახმარების სახით რამდენიმე მილიარდი დოლარი მიიღო.ანალიტიკოსების აზრით, სმოლის წასვლა პრეზიდენტს ზელენსკის მიმართ უნდობლობის ნიშანია.კიევში მუდმივად მიდის საუბრები, რომ მას ეროვნული ბანკის პრეზიდენტად ნაკლებად დამოუკიდებელი და საბაზრო პრინციპების ნაკლებად ერთგული და საბოლოო ჯამში, უფრო მართვადი ადამიანის დანიშვნა სურს.
აქტივების მართვის ბრიტანული კომპანია BlueBay-ს ანალიტიკოსის ტომას ეშის თქმით, რეგულატორის ხელმძღვანელის გადადგომა ქვეყნის ფინანსურ სტაბილიზაცია დიდი დარტყმის ქვეშ აყენებს.„ეს ფაქტი ასევე შეაფერხებს საბანკო რეფორმას, რომელიც გამიზნული იყო ფინანსურ სისტემაში მსხვილი ოლიგარქების გავლენის შემცირებაზე“ - მიიჩნევს ის.
გადადგომის მთავარ მიზეზად სწორედ ოლიგარქების მხრიდან ზეწოლა სახელდება. ეს არც თავად სმოლის დაუმალავს.„დიდი ხნის მანძილზე ეროვნულ ბანკზე ძლიერი ზეწოლა ხორციელდებოდა. ჩემი გადადგომა არის გაფრთხილება ცენტრალური ბანკის წინაამღდეგ ბრძოლის ახალი ეტაპის დაწყების შესაძლებლობასთან დაკავშირებით“ - განაცხადა მან.
ზოგადად, უკრაინაში ეროვნული ბანკი მუდმივადაა ზეწოლის ქვეშ. მისმა წინა პრეზიდენტმა ნატალია გონტარევამ უკრაინის ერთ-ერთი უმსხვილესი ოლიგარქი, იგორ კოლომოისკი მასზე თავდასხმების მოწყობაში და კიევში მისი სახლის დაწვაში დაადანაშაულა.„მე მეშინოდა, რომ მომკლავდნენ. ოჯახის წევრებმა მითხრეს - „საკმარისია“ - განაცხადა მან.
13 ივნისს, სწორედ ეროვნული ბანკის ინიციატივით, უკრაინის პარლამენტმა ე.წ. „ანტიკოლომოისკის კანონი“ მიიღო, რომელიც მმართველობითი პრობლემების გამო ნაციონალიზებული ბანკების ყოფილი მფლობელებისთვის გადაცემას კრძალავს.ეს კანონი ოლიგარქის ინტერესებს პირდაპირ ეწინაამღდეგება.2016 წელს მას ჩამოერთვა მისი კუთვნილი „პრივატბანკი“ და ხელისუფლების შეცვლის შემდეგ, კოლომოისკის მისი დაბრუნების იმედი ჰქონდა.თუმცა, ამ კანონმა, რომლიც მიღებასაც საერთაშორისო სავალუტო ფონდი მოითხოვდა, ეს იმედები დაასამარა.
უკრაინის ეროვნული ბანკი წლების მანძილზე ქვეყნის საბანკო სისტემის წმენდითაა დაკავებული. ეს სექტორი ათწლეულების მანძილზე ოლიგარქების კონტროლს ქვეშ იყო, დღეს კი ვითარება იცვლება.ეროვნული ბანკი კონსერვატიულ პოლიტიკას ატარებს, რის წყალობითაც მან 4 წლის მანძილზე ინფლაციის შემცირება 60%-დან 1,7%-მდე მოახერხა.
„უკრაინის ცენტრალური ბანკი რეფორმების ბასტიონი მუდამ იყო და ქვეყანაში ერთ-ერთი ყველაზე სანდო და კომპეტენტურ სახელმწიფო უწყებად ითვლებოდა. წლების მანძილზე ის ოლიგარქების მხრიდან დიდი ზეწოლის ქვეშ იმყოფებოდა, თუმცა, საბანკო სისტემის გაჯანსაღებას მაინც ცდილობდა“ - ამბობს გამოცემა Business New Europe-ს ანალიტიკოსი ბენ არისი.
იაკოვ სმოლის გადადგომა ძალიან ცუდი სიგნალია საერთაშორისო ორგანიზაციების და ინვესტორებისთვის. ეს შესაძლოა ამ დაუნდობელ მრავალწლიან ბრძოლაში ოლიგარქების გამარჯვებას ნიშნავდეს.ეკონომიკამ ეს სწორედ ასეც გაიგო - სმოლის გადადგომის შემდეგ გრივნას კურსმა ვარდნა ისევ დაიწყო.
წყარო:Handelsblatt.com
მოამზადა თენგიზ აბლოთიამ
უკრაინა
