მასობრივმა საპროტესტო ტალღამ ბელორუსიაში ცხადყო, რომ ლუკაშენკომ თანამემამულეთა უმრავლესობის ნდობა საბოლოოდ დაკარგა, თუმცა, ამავე დროს პოსტ-საბჭოთა სივრცეზე ის თავის პოპულარობას მაინც ინარჩუნებს. მისი მმართველობა შენარჩუნებულ საწარმოებთან, სოციალურ გარანტიებთან, აყვავებულ სოფლის მეურნეობასთან და გაწკრიალებულ ქალაქებთან ასოცირება.
თუმცა, დეტალური შესწავლის შემთხვევაში ნათელი ხდება, რომ ლუკაშენკოს მიერ აშენებული სისტემა შედარებით მაღალ სოციალურ თანასწორობას მართლად უზრუნველყოფს, მაგრამ ის უკვე უიმედოდ მოძველდა და უცხოური ფინანსური მხარდაჭერის გარეშე არასიცოცხლისუნარიანია.
ბელორუსული ექსპერიმენტი
ლუკაშენკოს დამსახურებად როგორც წესი ითვლება ის, რომ მან მტაცებლური პრივატიზება, მრეწველობის დაშლა-განადგურება და ოლიგარქების კლასის გაჩენა არ დაუშვა და ქვეყანაში საბჭოთა პერიოდში არსებული სოციალური გარანტიები თითქმის მთლიანად შეინარჩუნა.
მას ასევე გაუმართლა - ბელორუსიას ასეთი სოციალისტური ექსპერიმენტისთვის კარგი სასტარტო პირობები ჰქონდა - მძლავრი ინდუსტრია და ეფექტური სოფლის მეურნეობა. ლუკაშენკომ კოლმეურნეობების და საწარმოების დიდი ნაწილი სახელმწიფო საკუთრებაში დატოვა და მართვის ცენტრალიზებული მოდელი ააშენა.
თუმცა, ბელსორუსული ეკონომიკური სასწაულის ძირითადი საფუძველი რუსეთთან ეკონომიკური და პოლიტიკური ალიანსი იყო. რუსეთი ბელორუსიას ენერგომატარებლებს შიდა ფასებში აწვდის, შემდეგ იაფი რუსული ნავთობი ბელორუსულ გადამამუშავებელ ქარხნებზე მიდის და საბოლოოდ იქ წარმოებული ნავთობ-პროდუქტები ევროპაში ექსპორტზე გადის. ზემოგება, ბუნებრივია, ბელორუსიაში რჩება.
მეორე შეღავათი, რომელსაც მინსკს მოსკოვთან სიახლოვე აძლევს, არის ბელორუსული პროდუქციის ფართო წვდომა რუსულ ბაზარზე. მოსკოვის მხრიდან ეს უბრალოდ საჩუქარი არ იყო - კრემლი მეზობელ ქვეყანას საკუთარ ეკონომიკასთან მაქსიმალურად მიბმას ცდილობდა იმისთვის, რომ მინსკში დასავლური ორიენტაციის გამარჯვება გამოერიცხა.
მაგრამ 2000-ანი წლების ბოლოს, როდესაც ძვირი ნავთობის ეპოქა დასრულდა, ბელორუსულ მოდელს აშკარა პრობლემები გაუჩნდა. ლუკაშენკოს მიერ გადარჩენილი საწარმოები და კოლმეურნეობები მოძველდა და კონკურენტუნარიანობა დაკარგა, ასევე საგარეო ვალიც იზრდებოდა.
უარყოფითი გავლენა ბელორუსულ ეკონომიკაზეა იმანაც მოახდინა, რომ ლუკაშენკოს რუსეთთან ზედმეტად ღრმა პოლიტიკური ინტეგრაცია არ სურდა, რის გამოც იაფი ენერგომატარებლების მიწოდების ირგვლივ რუსულ-ბელორუსულმა საჯარო კამათებმა რეგულარული ხასიათი მიიღო.
ეფექტი პროგნოზირებადი აღმოჩნდა - ბელორუსული ეკონომიკურ მოდელი მძიმე კრიზისს განიცდის.წლების მანძილზე ეკონომიკა გაყინულია, ხელფასები ერთ დონეზეა, და წინსვლის არავითარი პერსპექტივა არ ჩანს.
წარმატებების მიუხედავად, დღეს ბელორუსია ევროპის ერთ-ერთი ყველაზე ღარიბი ქვეყანაა. სოციალური გარანტიები რეალურად საბჭოთა თანასწორობის მანკიერი მოდელი აღმოჩნდა, და მას საფუძვლად ფასების სახელმწიფო რეგულირება და წამგებიანი საწარმოების სუბსიდირება უდევს.
ეკონომიკური პოლიტიკა კერძო სექტორის განვითარებას მნიშვნელოვნად აფერხებს, და ამაში გარკვეულ როლს ბელორუსი ძალოვნების თავნებობა და სახელმწიფო სტრუქტურებში კორუფციის მაღალი დონე თამაშობს.
გარდაუვალი იმედგაცრუება
ბელორუსული მოდელი დღესაც მიმზიდველია პოსტსაბჭოთა ქვეყნების ასაკოვანი მოქალაქეებისთვის, რომლებსაც დემოკრატიის და საბაზრო პრინციპების უკვე არ სჯერათ. თუმცა, ახალგაზრდობა, მათ შორის ბელორუსიაში, სხვანაირად აზროვნებს. ისინი ტელევიზორს სულ უფრო ნაკლებად უყურებენ, და ძირითადად ინფორმაციას ინტერნეტიდან და სოციალური ქსელებიდან იღებენ.
მათთვის ბელურუსული მოდელი მოძველებულად გამოიყურება, ხოლო მისი ავტორი, რომელიც პრეზიდენტის სასახლის ირგვლივ ავტომატით დარბის - კოლმეურნეობის არაადეკვატურ დირექტორად აღიქმება, რომელიც თავის ჩამორჩენილობას არ აღიარებს.
მათთვის გაცილებით უფრო მიმზიდველად ევროპული მოდელი გამოიყურება, რომელიც სოციალური გარანტიების და გასუფთავებული ქუჩების სანაცვლოდ პოლიტიკურ ერთგულებას არ მოითხოვს.
თაობების ბუნებრივ ცვლასთან ერთად, ბელორუსები სოციალისტური ექსპერიმენტებისადმი ინტერესს სულ უფრო და უფრო დაკარგავენ - აი უკვე მერამდენედ, ასეთი ექსპერიმენტი ეკონომიკური კრიზისით, რეპრესიებით, და ზოგჯერ სისხლითაც სრულდება.
FORBES.RU
მოამზადა თენგიზ აბლოთიამ
ბელორუსია
