პირველად მსოფლიო ისტორიაში ნიუ-იორკის სასაქონლო ბირჟაზე ამერიკული ნავთობის WTI-ს ღირებულება ნეგატიური გახდა- ეს კი ნიშნავს, რომ ამ საქონლის მიწოდება მწარმოებლისთვის წამგებიანია, რაც არ ყოფილა არასდროს, არც ერთ ეპოქაში იმის შემდეგ, რაც კაცობრიობამ გაიგო რას ნიშნავს ნავთობი.ამ ეტაპზე საუბარია მხოლოდ ერთ ფიუჩერსზე, თუმცა, ექსპერტები მიიჩნევენ, რომ WTI-ზე ფასების ჩამოშლა „მორალურ გავლენას“ მოახდენს ნავთობის სხვა სახეობებზე - მაგალითად ჩრდილოეთ ევროპულ Brent-ზე და რუსულ Urals-ზე.
რა მოხდა სინამდვილეში?
20 აპრილს WTI-ს ფიუჩერსის ფასი დაეცა მინუს 40 დოლარამდე ბარელზე. უარყოფითი ფასი ეხება ერთ კონკრეტულ გარიგებას, რომელიც ძალაში შედის დღეს, 21 აპრილს, ხოლო უფრო გრძელვადიანი ფიუჩერსები - მაგალითად ივნისის, საშუალოდ 20,4 დოლარად იყიდებოდა.
რატომ არის ეს მნიშვნელოვანი?
პირველად მსოფლიო ისტორიაში ნავთობის ფასმა ჯერ მიაღწია ნულოვან ნიშნულს, შემდეგ კი კატასტროფული ვარდნა გააგრძელა.ეს ნათლად მეტყველებს ნავთობმომხმარებელი ქვეყნების ეკონომიკების ამჟამინდელ სისუსტეზე. კორონავირუსის პანდემიამ დრამატულად შეამცირა მოთხოვნა ენერგომატარებლებზე, ნავთობსაცავები კი მუშაობენ შესაძლებლობების ზღვარზე.ნავთობმიმწოდებლების მდგომარეობა ასევე გაართულა უჩვეულოდ თბილმა ზამთარმა, რომელმაც ბევრ ქვეყანაში კიდევ უფრო შეამცირა მოთხოვნა შავ ოქროზე.
როგორ გახდა შესაძლებელი WTI-ს ფასის რეკორდული ვარდნა?
ამ ეტაპზე საქმე გვაქვს ტექნიკურ პრობლემებთან - პირველ რიგში, ნავთობსაცავებში თავისუფალი ადგილების მწვავე დეფიციტთან.WTI-ს ფიუჩერსების თავისებურება ისაა, რომ ნავთობის ნაკადი უწყვეტია, და კონტრაქტის შეუსრულებლობის შემთხვევაშიც კი, შავი ოქროს მიწოდება არ წყდება. ეს სერიოზულ ნეგატიურ გავლენას ახდენს საცავებზე.
ნედლეულის ძირითადი ნაწილი მიდის შტატ ოკლახომაში, ქალაქ კუშინგის ტერმინალზე, რომელიც ისედაც ძალიან აქტიურად ივსება ნავთობზე მოთხოვნის მკვეთრი ვარდნის პირობებში.მაისის ფიუჩერსები იხურება 21 აპრილს საღამოს და ამიტომაც, ტრეიდერები ცდილობენ მათ მიერ შესყიდული ნავთობის მოშორებას ნებისმიერ გზით.სწორედ ეს გახდა ფასების კატასტროფული ჩამოშლის მიზეზი.
ექსპერტების აზრით, ეს არის ლოკალური და ერთჯერადი ვარდნა, რომელიც დაკავშირებულია ერთ კონკრეტულ საკითხთან - კუშინგის ნავთობსაცავების გადატვირთვასთან.თუმცა, WTI არ არსებობს ჩაკეტილ სივრცეში და პრობლემები, რომლებიც ეხება ნავთობის ამ სახეობას, ადრე თუ გვიან შეეხება სხვებსაც - ნავთობსაცავები ივსება არა მხოლოდ ოკლახომაში, არამედ მთელს მსოფლიოში და ეს არის საშიში პროცესი ყველა ნავთობმომპოვებელი ქვეყნისთვის.
სიტუაცია ბაზარზე კრიტიკულია - მოთხოვნის ვარდნა იმაზე ბევრად უფრო ღრმაა, ვიდრე ოპეკ-ის მიერ მოპოვების შემცირება. ამიტომაც, თუ უახლოეს კვირებში არაფერი შეიცვალა, სავარაუდოდ, Brent და Urals-ს ფასები დაეცემა 10 დოლარზე ქვემოთ.სადღეისოდ Brent ჯერ კიდევ იყიდება ევროპაში, სადაც არის შესანახი ადგილები საცავებში და ტანკერებში.
თუმცა, WTI-ს ჩამოშლამ უარყოფითი მორალური გავლენა ნავთობის სხვა სახეობებზე მოახდინა. ბაზრის მონაწილეებს აშინებთ ის, რომ საცავები ძალიან სწრაფად ივსება, რადგანაც სადღეისოდ მიწოდება 25-30 მლნ. ბარელით აჭარბებს მოთხოვნას.
სავარაუდოდ, თუ არაფერი არ შეიცვალა და მოთხოვნამ არ დაიწყო ზრდა, მაისის ბოლოსთვის მსოფლიოში ნავთობის შენახვის ყველა შესაძლებლობა ამოიწურება. მათ შორის, სატანკეროც. ამის შემდეგ ნავთობმოპოვება მთელს მსოფლიოში გაჩერდება.
არის შედარებით ოპტიმისტური სცენარიც - ოპეკი-ს მიერ მოპოვების შემცირებამ შესაძლოა გააჭანუროს საცავების ავსების პროცესი 2-3 თვით, ამ დროის მანძილზე კი მოთხოვნა მსოფლიო ეკონომიკასთან ერთად აღდგენას დაიწყებს.
რა გადაარჩენს ნავთობმოპოვებას?
ბაზრის აღდგენის ერთად-ერთი საშუალებაა კარანტინის ეტაპობრივი შერბილება მთელ მსოფლიოში, განსაკუთრებით კი - განვითარებულ ქვეყნებში. თუმცა, როდის დაიწყება, და რა ტემპებით წავა ეს პროცესი,არავინ იცის. შესაბამისად, ნავთობის ბაზარი სრულმა გაურკვევლობამ და პანიკამ მოიცვა.
აპრილში მოთხოვნა ნავთობზე მსოფლიოში 20-30%-ით შემცირდა და სავარაუდოდ, ივნის-ივლისში ის ზრდას დაიწყებს.მაგრამ ეს ყველაფერი მხოლოდ ვარაუდებია, და მეტი არაფერი. ის, რაც ამჟამად ხდება სულ რაღაც 1 თვის წინ შეუძლებლად ითვლებოდა, დღეს კი - შემდგარი ფაქტია.
წყარო: forbes.ru
მოამზადა თენგიზ აბლოთიამ
ნავთობი
