2020 წელი „გაზპრომისთვის“ ძალიან რთული აღმოჩნდა. გაზის ექსპორტისგან მიღებული შემოსავალი 53%-ით შემცირდა და წლის საბოლოო პროგნოზით მაჩვენებელი შესაძლოა 2000-ანი წლების მინიმუმამდე დაეცეს.
4 წლის მანძილზე მონოპოლია გაზის მოპოვებას და შესაბამისად ექსპორტს მუდმივად ზრდიდა. 2019 წელს მაჩვენებლები მცირედით გაუარესდა და ევროპაში ექსპორტი უმნიშვნელოდ - 201,7-დან 199 მლრდ. კუბურ მეტრამდე შემცირდა. თუმცა, ეს მხოლოდ დასაწყისი იყო, რადგან ნამდვილი პრობლემები 2020 წელს გამოჩნდა და პირველ 5 თვეში „გაზპრომის“ ექსპორტი 23,3%-ით ანუ 73 მლრდ. კუბურ მეტრამდე, შემოსავალი კი 53%-ით ანუ 9,7 მლრდ. დოლარამდე შემცირდა.
კატასტროფის მთავარი მიზეზი გახდა ის, რომ 2019 წელს ევროპის ქვეყნებმა გაზსაცავები 96%-ით შეავსეს. გაზის შესყიდვების ზრდა უკრაინული ტრანზიტის ირგვლივ გაურკვევლობამ გამოიწვია, 2019 წელს რუსულ-უკრაინულ შეთანხმებას ვადა გაუვიდა და ევროპაში ახალ საგაზო ომს ელოდნენ. თუმცა, მილსადენ „ჩრდილოეთ ნაკადი-2“ - ს მშენებლობის დაუსრულებლობის გამო, რუსეთს კომპრომისზე წასვლა მოიწია. უკრაინული ტრანზიტი გაგრძელდა, მაგრამ დაგროვილი ჭარბი გაზი არსად გამქრალა.
გაზზე მოთხოვნა 2019-2020 წლებში თბილმა ზამთარმაც შეამცირა. გარდა ამისა, დიდი დარტყმა გაზის ინდუსტრიას კორონავირუსმაც მიაყენა. საბოლოო ჯამში გაზის მოხმარება არა ისე დრამატულად როგორც ნავთობის, თუმცა საგრძნობლად შემცირდა.
გაზმა გაიაფება ჯერ კიდევ 2019 წლის შემოდგომიდან დაიწყო. გაზის ბირჟაზე Title Transfer Facility (TTF) დეკემბრის დასაწყისში 1000 კუბომეტრი გაზი 249 დოლარი ღირდა, თუმცა 2020 წლის იანვარში 135 დოლარი გახდა, რაც 2 ივლისისთვის თითქმის განახევრდა და 60 დოლარამდე დაეცა.
Fitch Rating-ის პროგნოზით, 2020 წელს რუსული გაზის საშუალო ფასი კიდევ უფრო დაბალი 43 დოლარის ფარგლებში იქნება. Fitch Rating-ის გათვლებით, 2020 წელს „გაზპრომი“ მოგების ძირითად ნაწილს შიდა ბაზრიდან მიიღებს და სავარაუდოდ, გაზის ფასების ზრდა ნავთობივით სწრაფი არ იქნება - ამის ერთ-ერთი მიზეზი საერთაშორისო ბაზარზე თხევადი გაზის სულ უფრო აქტიური გამოსვლაა. „გაზპრომის“ პროგნოზები კი შედარებით ოპტიმისტურია - ფასი 16,4%-ით, საშუალოდ 133 დოლარამდე შემცირდა.
2019 წელს ევროპის მიერ იმპორტირებული 400 მლრდ. კუბური მეტრიდან 108 მლრდ. სწორედ თხევად გაზზე მოდიოდა. ბუნებრივი გაზი თხევადზე იაფია და ეს რუსული მონოპოლისტის ბუნებრივი უპირატესობაა. ამერიკული თხევადი გაზი 2020 წლის დასაწყისში 190 დოლარი, ხოლო „გაზპრომის“ – 143 დოლარი ღირდა.
„გაზპრომის“ საქმიანობის მასშტაბებიდან და ევროპის ბაზარზე მისი 40%-იანი წილიდან, ძნელი წარმოსადგენია, რომ ამ გიგანტის ჩანაცვლება ვინმემ მოახერხოს. თუმცა, კონკურენცია თხევად გაზზე იზრდება, რადგან მისი ტრანსპორტირება გაცილებით უფრო მარტივია, ეს კი გაყიდვების კუთხით მეტ მოქნილობას გულისხმობს.
წყარო Forbes.ru
მოამზადა თენგიზ აბლოთიამ
გაზპრომი
