ბოლო მონაცემები სურსათზე ფასების ცვლილების შესახებ შემაშფოთებელ ტენდენციაზე მეტყველებენ. ექსპერტები შიშობენ, რომ ამან შესაძლოა ღარიბ ქვეყნებში სოციალური კატაკლიზმები გამოიწვიოს.

გაეროს სურსათის საერთაშორისო ორგანიზაციის FAO-ს მონაცემებით, მაისში სურსათზე ფასების ზრდამ 10-წლიან მაქსიმუმს მიაღწია. ფაქტობრივად, 2021 წლის მაისში 2020 წლის ანალოგიურ პერიოდთან შედარებით FAO-ს ინდექსი 40%-ით გაიზარდა, ეს კი უახლოეს თვეებში ფასების კიდევ უფრო მეტად ზრდის საფრთხეს ქმნის.

ბოლო თვეებში ინვესტორებს ხორბალზე, სიმინდზე და სოიოზე მაღალი ფასების დაწევის იმედი ჰქონდათ, რასაც აშშ-ს სოფლის მეურნეობის სტატისტიკა ადასტურებს, მის თანახმად, მსოფლიო ბაზრებზე ამ პროდუქტების დეფიციტი არ შეინიშნება. მოსავლის საპროგნოზო მაჩვენებელი გრძელვადიანი ტენდენციების ფარგლებშია, ხოლო სოიოს და ხორბლის მარაგები დამაკმაყოფილებელია. თუმცა, ფასები მაინც იზრდება და ამის მიზეზია პანდემიის გამო მოსავლის აღების პრობლემები, გვალვა ბრაზილიაში, ჩინეთში მოთხოვნის ზრდა და მცენარეული ზეთის დიდი რაოდენობის გამოყენება ბიოსაწვავად. ეს ფაქტორები ადრეც იყო, თუმცა, რეკორდულად ფასები მაინც და მაინც ახლა იზრდება - მომავალი თვეების პროგნოზები საინტერესოა და შეიძლება ითქვას ფეთქებადსაშიში.

ექსპერტების შიშობენ, რომ სასურსათო ნედლეულის ტრანსპორტირების და გადამუშავების ღირებულების ზრდა საბოლოო პროდუქციასაც გააძვირებს. ნავთობზე ფასების ზრდა და სანაოსნოში არასაკმარისი სიმძლავრეები სურსათს გაძვირებისკენ უბიძგებენ. ყველაზე მეტად ამისგან დაზარალდებიან ღარიბი ქვეყნები, სადაც ან იმპორტზე არიან დამოკიდებულები, ან მოსახლეობა შემოსავლების დიდ ნაწილს კვების პროდუქტებზე ხარჯავს, ესენია ნიგერია, ინდოეთი, რუსეთი, ტაილანდი, მექსიკა და ა.შ.

ამ ქვეყნებში იმპორტული სურსათის გავლენას მათ მთავრობების უცნაური ეკონომიკური და მონეტარული პოლიტიკა აღრმავებს. კერძო სექტორში კვების პროდუქტების სიძვირე ოჯახურ ბიუჯეტებს აზარალებს, ხოლო მაკროეკონომიკურ დონეზე ცენტრალურ ბანკებს ფულად-საკრედიტო პოლიტიკის გამკაცრებას აიძულებს და ეს მაშინ, როდესაც ასეთი მიდგომა ეკონომიკურ ზრდას მნიშვნელოვნად აფერხებს.

შედეგად სურსათზე ფასების სწრაფი და უკონტროლო ზრდა ღარიბ და განვითარებად ქვეყნებში სოციალური აფეთქებების მიზეზი ხშირად ხდება. 10 წლის წინ სწორედ ფასების ზრდა იყო „არაბული გაზაფხულის“ დაწყების ერთ-ერთი გამომწვევი მიზეზი, ხოლო არც თუ ისე დიდი ხნის წინ ამ ფაქტორმა პოლიტიკური მღელვარება ეთიოპიაში და ნიგერიაში გამოიწვია.

FAO-ს პროგნოზებით, ამ კუთხით გაუმჯობესება მოსალოდნელი არაა, პირიქით, 2021 წელს სურსათის ფასების ინდექსი 2020 წელთან შედარებით 6,3%-ით გაიზრდება, მაშინ, როდესაც 2020 წელს 2019 წელთან ზრდამ 4,6% შეადგინა.

თენგიზ აბლოთია

nzz.ch