COVID19-ის მიერ გამოწვეული ეკონომიკური შოკები მძიმედ აისახება მსოფლიოს და მათ შორის საქართველოს ეკონომიკაზე. მნიშვნელოვანი მაკროეკონომიკური ინდიკატორია გაცვლითი კურსი, რომელიც, გარკვეული სახით, ქვეყნის სავაჭრო კონკურენტუნარიანობის მაჩვენებელია მსოფლიო ბაზარზე. ის წლის დასაწყისიდან დოლართან მიმართებაში პოზიციებს ინარჩუნებდა, თუმცა, რაც პანდემია გაძლიერდა და გავრცელდა მსოფლიოს მრავალ ქვეყანაში, ლარის კურსი მარტში 22%-ითაც კი გაუფასურდა.

ნეგატიური მოლოდინების ჩასაქრობად და ლარის გასამყარებლად ეროვნულმა ბანკმა $100 მლნ-ის ინტერვენცია განახორციელა, რამაც სხვა ფაქტორებთან ერთად, ლარის კურსის გამყარება გამოიწვია. თუმცა იყო დღე, როდესაც კურსი ერთდროულად 21 თეთრით გაუფასურდა, ხოლო ორ დღეში ერთდროულად 19 თეთრით გამყარდა.

„გალტ ენდ თაგარტის“ კვლევების დეპარტამენტის უფროსი ევა ბოჭორიშვილი „კომერსანტთან“ საუბრისას ამბობს, რომ ინსტიტუტის მიერ ჩატარებული კვლევის მიხედვით, ბაზარზე დოლარის ლიკვიდობა და მიწოდება რომ გაიზარდოს, ერთ-ერთი საშუალება, უცხოურ ვალუტაში არსებული რეზერვების შემცირება და ეკონომიკისთვის დოლარის გამოათავისუფლებაა.

„იმ ინტერვენციებით რაც ეროვნულმა ბანკმა წინა თვეში გააკეთა, პანიკა ჩააცხრო და კურსი დაახლოებით 3.15-ზე დაასტაბილურა. პოზიტიური ფაქტორია, რომ ეროვნული ბანკის მხრიდან ხდება კომუნიკაცია და ვიცით, რომ ჩაერევა თუ ბაზარზე ზედმეტად პანიკური გაყიდვები იქნება, რაც ლარს დაეხმარება. თუმცა იმისთვის, რომ ბაზარზე დოლარის ლიკვიდობა და მიწოდება გაიზარდოს, ერთ-ერთი ჩვენი ხედვა არის, რომ რეზერვები რაც უცხოურ ვალუტაში აქვს სებ-ს მოზიდული, კიდევ უფრო შეამციროს და ეკონომიკისთვის დოლარი გამოათავისუფლოს. გარდა ამისა, ის ფაქტი რომ მარტში დეპოზიტები გადოლარდა, ნიშნავს რომ ლარის რესურსი ეკონომიკაში აღარ არის, რაც ძალიან ცუდი ფაქტორია. გარდა ამისა, ბანკების მიმდინარე ანგარიშებზე ლარის დეპოზიტები გაძვირდა, ანუ ნაკლები ლარი არის ეკონომიკაში და პროცენტები გაიზარდა, შესაბამისად სესხების გაძვირდება, ასეთ პირობებში კი ეკონომიკას დახმარება სჭირდება. მთელ მსოფლიოში ცენტრალური ბანკები ცდილობენ ბაზარს ლიკვიდობა მიაწოდონ, რომ საპროცენტო განაკვეთები არ გაიზარდოს და შინამეურნეობებმა და კომპანიებმა ეს სესხები შეღავათიან პირობებში აიღონ, რათა ეკონომიკაზე დამატებითი ზეწოლა არ მოხდეს, ამიტომ ვფიქრობთ რომ სებ-მა ბაზარს ლიკვიდობა უნდა მიაწოდოს. აქ არის ერთი ფაქტორი, რომ ლარის გაუფასურების ეშინიათ, მაგრამ ერთი მხრივ ეროვნულმა ბანკმა ლიკვიდობა უნდა მიაწოდოს და მეორე მხრივ რეზერვების ნორმა შეამციროს, რომ ლარზე დიდი ზეწოლა არ მოხდეს. ასეთ პირობებში კი არ უნდა შეიზღუდოს ფული მიწოდება და პროცენტები კი არ უნდა გააძვირო, არამედ უნდა მიაწოდო თანხები, რომ როგორმე ამ კრიზისის დროს ეკონომიკას დაეხმარო“, - განმარტავს ევა ბოჭორიშვილი.

აღსანიშნავია, რომ „გალტ ენდ თაგარტის“ კვლევის მიხედვით, ბაზარზე დამატებითი ლიკვიდობის უზრუნველსაყოფად ეროვნულ ბანკს შეუძლია შეამციროს რეზერვები 5-10 პუნქტით 20-15% -მდე, რაც საშუალებას მისცემს უზრუნველყოს 300-600 მილიონი აშშ დოლარის საბანკო სექტორისთვის მიწოდებით. ინტერვენციები საშუალებას მისცემს ეროვნულ ბანკს მიმდინარე წელს არ გაზარდოს რეფინანსირების 9% -იანი განაკვეთი, მაგრამ ინსტიტუტში არ გამორიცხავენ, რომ თუ კურსი 3.5 დოლარამდე გაიზრდება, განაკვეთის ერთი პუნქტით ზრდის საჭიროება დადგეს.

ნინო თამაზაშვილი