ეროვნული ბანკმა მუშაობა დაასრულა ახალ კანონზე, რომლის თანახმადაც, იგი ფინანსური კონგლომერატების დამატებითი ზედამხედველობის უფლებას მიიღებს. საუბარია ისეთი ჯგუფების რეგულირებაზე, რომლებშიც ფინანსური სექტორის წარმომადგენლები გვხვდებიან. ასეთებია სადაზღვევო კომპანიები, კომერციული ბანკები, ასევე საინვესტიციო თუ საბროკერო ფირმები.

კანონპროექტის თანახმად, იმ შემთხვევაში, თუ ჯგუფი წინასწარ განსაზღვრულ კრიტერიუმებს დააკმაყოფილებს, ფინანსური კონგლომერატის სტატუსი მიენიჭება და რიგი მოთხოვნები დაუწესდება. ასეთი კი შეიძლება იყოს კაპიტალის ადეკვატურობა, რისკის კონცენტრაცია, მისი მართვა და ჯგუფის შიდა ტრანზაქციების თვალსაზრისით სხვადასხვა მოთხოვნები.

აღსანიშნავია, რომ ევროკავშირის ამ დირექტივის მოთხოვნების ძირითადი მიზანი სექტორული წესების შესაძლო ხვრელების აღმოფხვრა და ჯგუფის არარეგულირებადი წევრებისგან მომდინარე რისკების შემცირებაა.

როგორც „ბიზნესპარტნიორთან“ საუბარში ეროვნული ბანკის წარმომადგენელი ეკა ბერიანიძე განმარტავს, დღეს არსებული მონაცემებით, საქართველოში არსებული არცერთი ჯგუფი არ ექცევა ფინანსური კონგლომერატის დამატებითი ზედამხედველობის მოქმედების სფეროში.

„კანონპროექტში უცვლელად იქნა გადმოტანილი ის ზღვარი და კრიტერიუმი, რასაც ფინანსურ კონგლომერატად ცნობისთვის დირექტივა ითვალისწინებს. შესაბამისად, ამ ეტაპზე შეგვიძლია ვთქვათ, რომ კანონპროექტის დამტკიცება არ გამოიწვევს რაიმე კრიტიკულ ცვლილებებს ეროვნული ბანკის საზედამხედველო პროცესსა და ასევე ფინანსური სექტორის წარმომადგენლობაზე“, - განმარტავს ეკა ბერიანიძე.

არც სადაზღვევო ასოციაციაში, არც საბანკო ასოციაციაში კანონპროექტის თავდაპირველ ვერსიას არ იცნობენ, რის გამოც უჭირთ კონკრეტული პასუხის გაცემა, თუ როგორ იმუშავებს რეგულირების მექანიზმი და რა შეიცვლება აღნიშნული ინდუსტრიებისთვის კანონის ამუშავების შემდეგ.

სადაზღვევო ასოციაციის ხელმძღვანელი დევი ხეჩინაშვილი ,,კომერსანტთან“ საუბარში ამბობს, რომ კონგლომერატი არ უნდა იქნას არაპროფილურ ბიზნესთან გაიგივებული. რაც შეეხება კონგლომერატებს საქართველოს ფინანსურ ბაზარზე, ხეჩინაშვილის თქმით, ამის მოდელი არის ევროპის ყველა ნორმალურ ქვეყანაში და არავის უქმნის რისკს, ხოლო უშუალოდ მომხმარებლებს რაიმე ზიანი თუ ადგება, სწორედ ამისთვის არსებობენ ზედამხედველობის სამსახურები, რომ ეს საფრთხე შემცირდეს.

,,დღეს ჩვენი ყველა კონგლომერატი ძირითადად არის საბანკო სექტორი, ეს არ არის მხოლოდ ქართული მოვლენა. სულ ცოტა ხნის წინ ვიმყოფებოდი ესპანეთში და შემიძლია გითხრათ, რომ ჯანდაცვის ყველა კომპანიას აქვს იქ კლინიკებისა და ამბულატორიების საკუთარი ქსელი, ამ მხრივ არავითარი პრობლემა არ არის. „ეშმაკი დეტალებშია“, ჩვენთვის მნიშვნელოვანია, რომ შეიზღუდოს ინტერესთა კონფლიქტი, სხვა პრობლემას დღესდღეობით ვერ ვხედავ. ცხადია, რეგულირების წინააღმდეგი არ ვართ, რაც საჭიროა, უნდა დარეგულირდეს, მაგრამ ეროვნული ბანკის მიერ მომზადებულ ვერსიას არ ვიცნობ. რამდენადაც ცნობილია, ეს ეხება კონგლომერატებთან დაკავშირებით რისკობრიობას. მოდელები უნდა იძლეოდნენ გარანტიას - რასაც დაჰპირდა კომპანია მომხმარებელს, შეასრულოს. ამის მონიტორინგის ფუნქცია აქვს ზედამხედველობის სამსახურსაც, სადაც არის შესაბამისი უნარის ხალხი. კონგლომერატის შემთხვევაში მოდელი განსხვავებულია, უფრო არის არა ზედამხედველობის, არამედ ეკონომიკური პოლიტიკის თემა. რატომღაც კონგლომერატების საკითხი გაიგივებული აქვთ არაპროფილურ ბიზნესთან, რაც არასწორია, ისევე როგორც ფორმულირება - არაპროფილური. იმას, რომ ბანკს აქვს სამშენებლო კომპანია, არ ნიშნავს, რომ მას აქვს უპირატესობა სხვა კომპანიებთან შედარებით, ამას კონგლომერატთან არანაირი კავშირი არ აქვს“, - აცხადებს ხეჩინაშვილი.

რაც შეეხება საბანკო ასოციაციის პოზიციას, როგორც ორგანიზაციის ხელმძღვანელმა ალექსანდრე ძნელაძემ ,,კომერსანტთან“ განაცხადა, დოკუმენტის საბოლო ვერსიას არ იცნობენ ლფ ჯერჯერობით პოზიციას ვერ დააფიქსირებენ, სანამ აღნიშნულთან დაკავშირებით ბანკების წარმომადგენლებთან კონსულტაციას არ გაივლიან.

კონგლომერატი - კომპანიების ინტეგრაციის ორგანიზაციული ფორმა, ერთიანი ფინანსური კონტროლის ქვეშ გაერთიანებული ჰეტეროგენული მთელი ქსელია, რომელიც წარმოიქმნება სხვადასხვა ფირმების შერწყმის შედეგად, მათი ჰორიზონტალური და ვერტიკალური ინტეგრაციისგან, ყოველგვარი ინდუსტრიული საზოგადოების გარეშე.

ამ თვალსაზრისით კი, ყველაზე მეტად კითხვები არსებობს საბანკოს სექტორის მიმართ, რადგან მიჩნეულია, რომ ბანკები აქტიურად არიან არასაბანკო ბიზნესში ჩართული. მართალია, 2014 წელს განხორციელებული ცვლილებების მიხედვით არასაბანკო საქმიანობა გამოიყო საბანკო ბიზნესიდან, სპეციალისტები მუდმივად საუბრობენ, რომ პრობლემა რეალურად არსებობს. მათი არგუმენტია, რომ ხელოვნურად შეიქმნა ჰოლდინგური კომპანიები.

მარი ჩიტაია