პრემიერ-მინისტრმა ირაკლი ღარიბაშვილმა 28 სექტემბერს იმედის ეთერში განაცხადა, რომ 2007 წლის შემდეგ პირველად, საქართველოში ეკონომიკის ორნიშნა ზრდა დაფიქსირდა. პრემიერი მართალია, თუმცა ისიც სიმართლეა, რომ 2020 წელს მშპ 6.2%-ით შემცირდა - ყველაზე მეტად 1994 წლის შემდეგ.
რაიმეს ზრდის ტემპის შესაფასებლად, არ აქვს მნიშვნელობა, იქნება ეს ეკონომიკა, ვაჭრობის მოცულობა, ინვესტიციები, ტურიზმი თუ ფულადი გზავნილები, მიმდინარე წლის მდგომარეობასთან ერთად, წინა შესადარებელი წლის გაანალიზებაცაა საჭირო. ზაფხულის თვეებში ტურისტების რაოდენობა 400-500 პროცენტით იზრდებოდა, მაგრამ 2019 წლის მაჩვენებლის მესამედსაც ვერ მიაღწია.
ტურიზმისგან განსხვავებით, გასულ წელს მთლიანი ეკონომიკა 80%-ით არ შემცირებულა, მაგრამ 6.2%-იანი ვარდნა მაინც XXI საუკუნის რეკორდი აღმოჩნდა. 2009 წელს ომის შემდგომ პერიოდში, როდესაც პარალელურად მსოფლიოც ეკონომიკურ კრიზისს ებრძოდა, მშპ შედარებით ნაკლებად - 3.7%-ით შემცირდა.
იმ ფონზე, როდესაც იანვარსა და ნაწილობრივ თებერვალშიც მკაცრი ლოქდაუნი იყო გამოცხადებული, როდესაც მაისის ბოლომდე 21:00 სთ-დან სახლიდან გარეთ გასვლა იკრძალებოდა, როდესაც ტურიზმი მესამედითაც ვერ აღდგა, ორნიშნა ზრდა მხოლოდ ძალიან ცუდი საბაზისო პერიოდით შეიძლება აიხსნას.
„ეკონომიკის დუღილს“ ვერ ხედავს მოსახლეობის აბსოლუტური უმრავლესობა, რაზეც ოფიციალური სტატისტიკაც მეტყველებს. ასაკობრივი პენსია მართალია ნომინალურად გაიზარდა, მაგრამ ინფლაციის გათვალისწინებით მისი რეალური მსყიდველუნარიანობა შემცირდა. 70 წლამდე ასაკის პირების გასულ წელს პენსიის სახით 220 ლარს იღებდნენ, წელს 240-ს, 70 წელს გადაცილებულები შესაბამისად 250-სა და 275-ს, თუმცა წლევანდელი 240 ლარი მსყიდველუნარიანობით გასული წლის 213 ლარი ტოლია, 275 ლარი კი გასული წლის 244 ლარის. თუ აგვისტოში საშუალო წლიური ინფლაცია 12.8% იყო, წამლები უფრო მეტად 17.9%-ით გაძვირდა, რამაც პენსიონერთა რეალური განკარგვადი შემოსავალი კიდევ უფრო შეამცირა. პენსიონერთა რაოდენობა - 784 ათასი, ქვეყნის სრული მოსახლეობის 21%-ს აღემატება, ბევრი ოჯახის შემოსავლის ერთადერთ წყაროს პენსია წარმოადგენს, რის გამოც პენსიონერთა მდგომარეობის გაუარესება სოციალურ ფონს მნიშვნელოვნად ამძიმებს.
იანვრიდან დღემდე სოციალური დახმარების მიმღებ პირთა რაოდენობა 98 ათასით – 628 ათასამდე გაიზარდა. ეკონომიკის გახსნის მიუხედავად უმუშევრობის დონე 3.6%-ით 22.1%-მდე გაიზარდა, რაც დამატებით 63 ათას უმუშევარს ნიშნავს, მართალია ზრდაში წვლილი სამუშაო ძალის მატებამაც გამოიწვია, მაგრამ დასაქმებულთა რაოდენობა მაინც 27 ათასით 1.214 მლნ-მდე შემცირდა.
შარშანდელი რეკორდული ვარდნის ფონზეც კი, ორი კვარტლის ჯამში 11%-ით $366 მლნ-მდე შემცირდა პირდაპირი უცხოური ინვესტიციებიც. ყველაზე მკვეთრი ზრდის ტემპი ტურიზმსა და ფულად გზავნილებს გააჩნიათ, ეს უკანასკნელი კი საქართველოს ეკონომიკურ პოლიტიკაზე საერთოდ არაა დამოკიდებული. იანვარ-აგვისტოში უცხო ქვეყნებიდან საქართველოში სულ $1.496 მლრდ გადმოირიცხა, რაც გასული წლის ანალოგიური პერიოდის მაჩვენებელს 31%-ით აღემატება. მშპ-ის დათვლის ფორმულაში გზავნილები არ შედის, მაგრამ სწორედ ის ზრდის ერთ-ერთ კომპონენტს - მოხმარებას. მოხმარების ზრდა კარგია, თუმცა გზავნილებზე დამოკიდებულების მატება ცუდი. თუ 2015 წელს გზავნილებზე დამოკიდებულება 9.8% იყო, 2020 წელს ის 13.3%-მდე გაიზარდა. იგივე მაჩვენებელი ლესოთოში 23%-ს აჭარბებს, სალვადორში 24%-ს, ყირგიზეთში 28%-სა და სომალიში 35%-ს, ეს მაშინ როცა იაპონიასა და ირლანდიაში გზავნილების გავლენა მშპ-ზე მხოლოდ 0.1%-ა, ნორვეგიასა და ახალ ზელანდიაში კი 0.2%.
პანდემიამდელ პერიოდში საქართველოს ეკონომიკა ბოლო წლებში საშუალოდ 5%-ით იზრდებოდა, რაც მსოფლიო საშუალოზე და განვითარებული ქვეყნების აბსოლუტურ უმრავლესობასთან შედარებით მაღალია, მაგრამ განვითარებადი ქვეყნისთვის, რომელიც მშპ-ის 1 სულ მოსახლეზე დათვლით ასეულს მიღმა იმყოფება ძალიან დაბალია და აღმოსავლეთ ევროპის ქვეყნების დონესთან დასაწევადაც კი ათწლეულებს საჭიროებს.
ლოქდაუნის მოხსნის შემდეგ მშპ-ის ზრდა სრულიად მოსალოდნელი იყო, მაგრამ მაშინ როცა ემიგრანტების მიერ 3 თვეში გამოგზავნილი თანხა 6 თვეში შემოსულ ინვესტიციებს აჭარბებს „მდუღარე ეკონომიკაზე“ რეალურ სურათს ნაკლებად ასახავს და რიცხვებით მანიპულირების შთაბეჭდილებას ტოვებს.
გიორგი ელიზბარაშვილი
ეკონომიკა
