საცობები დიდ ნავსადგურებში და კატაკლიზმები მსოფლიო ნაოსნობაში აღვივებენ ინტერესს ახალი სატრანსპორტო პროექტებისადმი, მათ შორისაა ჩინური ტრანსკასპიური მარშრუტი, რომელიც შედის პეკინის მიერ შემუშავებულ ინიციატივაში „ერთი სარტყელი - ერთი გზა“.
პროექტის მიზანია 6500 კილომეტრის სიგრძის საზღვაო, სარკინიგზო, და საავტომობილო გზების ქსელის შექმნა, რომელიც ყაზახეთს, კასპიის ზღვას, აზერბაიჯანს, საქართველოს, შავ ზღვას და თურქეთს გააერთიანებს. ამ მარშრუტით ჩინეთიდან ევროპაში ტვირთების ტრანსპორტირებას 2 კვირა დასჭირდება, და ეს მაშინ, როდესაც დღევანდელ გზებით - 60 დღეა საჭირო.
აზიის განვითარების ბანკმა კვლევა ჩაატარა პროექტის მასში შემავალ ქვეყნებზე გავლენის საკითხზე. მკვლევრებმა ვაჭრობის მონაცემები და არსებული ტარიფები შეისწავლეს და დაითვალეს, რამდენად მომგებიანი იქნება ეს პროექტი მასში ჩართული ქვეყნებისთვის, და რამდენად გაზრდის ის მათ მშპ-ს.
ბანკის კვლევა სხვა სახელმწიფოებთან ერთად საქართველოსაც შეეხო. ექსპერტების დასკვნით, ქვეყანას სავაჭრო ბარიერების შერბილების ხარჯზე წლის მანძილზე მშპ-ს 0, 68%-ით გაზრდა შეუძლია.
გარდა ამისა, ინფრასტრუქტურის განვითარების კუთხით, საქართველოს ეკონომიკისთვის მომგებიანი იქმნება რკინიგზის და საზღვაო პორტების მოდერნიზება (რაც კიდევ უფრო ამწვავებს ჩიხში შესულ ანაკლიის პორტის მშენებლობის პრობლემა) - ამ მიმართულებებით მშპ 0,24% და 0,29%-ით გაიზრდება.
საავტომობილო გზების განახლება ეკონომიკას ყოველწლიურად 0,10%-ით გაზრდის. ერთი შეხევდით, უმნიშვნელო ციფრებია, თუმცა ჯამურად და წლების მანძილზე მათ შეუძლიათ მშპ-ს მნიშვნელოვანი ზრდის უზრუნველყოფა.
ყაზახეთთან და აზერბაიჯანთან დაკავშირებით ციფრები ბევრად უფო მოკრძალებულია - ორივე ქვეყნისთვის უფრო მომგებიანია ინვესტირება საჰაერო გადაზიდვებში, რაც მათ ეკონომიკებს 0,28% და 0,69%-ით გაზრდის შესაბამისად. მთლიანობაში ტრანკასპიური პროექტის ფარგლებში ინვესტიციები აეროპორტებში და რკინიგზაში უფრო ეფექტურია, ვიდრე საზღვაო და საავტომობილო ინფრასტრუქტურის განვითარება.
ბანკის ექსპერტების შეფასებით, სამივე ქვეყანაში ინვესტიციები ინფრასტრუქტურაში აუცილებელია, იმისდა მიუხედავად, მონაწილეობენ თუ არა ისინი ჩინეთის გლობალურ ინიციატივაში.
კვლევაში ასევე რეკომენდირებულია, რომ საქართველოს, აზერბაიჯანის და ყაზახეთის მთავრობებმა პროექტი თავად შეისწავლონ, რადგანაც ხშირ შემთხვევაში ჩინური მხარე დადებით შედეგებს გადაჭარბებულად აფასებს, ხოლო ნეგატიურს კი ყველანაირად აკნინებს.
ჩინეთისთვის „ერთი სარტყელი“ მომგებიანია სატრანსპორტო მიმართულებების დივერსიფიცირებით კუთხით - პეკინს არ სურს ზედმეტად იყოს დამოკიდებული რუსეთზე, რომლის ტერიტორიაზეც გადის ევროპაში ჩინური ტვირთების მნიშვნელოვანი ნაწილი.
თუმცა, ჩინეთის განცხადებები, რომ ეს პროექტი ხელს შეუწყობს რეგიონულ ვაჭრობას – გადაჭარბებულია. ჩინური ინვესტიციები ვერ დაეხმარებიან რეგიონის ქვეყნებს ერთმანეთს შორის ვაჭრობის განვითარებაში, ეს პირველ რიგში მათი სუვერენული უფლებაცაა და მოვალეობაც.
სტატისტიკა არ ადასტურებს ჩინეთის მხრიდან პროექტის რეკლამას - მარშრუტი ზედმეტად ბევრ საზღვარს კვეთს და სხვადასხვა ტრანსპორტზე გადატვირთვას ითხოვს იმისთვის, რომ კომერციულად მომგებიანი იყოს.
საქართველოს და აზერბაიჯანისთვის გიგანტური ინფრასტრუქტურის აშენება პროექტის რენტაბელურობის გარანტიის გარეშე - ძალიან სარისკოა.
eurasianet.org