ამერიკის ყველაზე ეფექტური იარაღი სტრატეგიულ და ეკონომიკურ მოწინაანღდეგეებთან ბრძოლაში შესაძლოა დოლარი გახდეს.
რუსეთსა და ჩინეთს ამერიკული ვალუტის დომინირება აღიზიანებთ, თუმცა ისინი სიტყვიერად უკმაყოფილების გამოხატვასა და ფინანსურ შეთანხმებებში უმნიშვნელო ცვლილებებზე შორს ვერ მიდიან. ეს თავად ვლადიმერ პუტინმა აღიარა.
„თუ თქვენ ჩემი ნათქვამი დოლარზე გაიგეთ და ისე გაიგეთ, თითქოს ჩვენ მასზე, როგორც უნივერსალურ სარეზერვო ვალუტაზე უარს ვამბობთ - ეს ასე არაა“ - განაცხდა რუსეთის პრეზიდენტმა.
რაც შეეხება ჩინეთის მცდელობას იუანს სარეზერვო ვალუტის სტატუსი მიანიჭოს, ეს პროცესი საკმაოდ ნელი ტემპებით მიმდინარეობს.
პუტინის განცხადებამდე ცენტრალური ბანკი თავის სავალუტო რეზერვებში დოლარის აქტივების ევროში, იუანსა და ოქროში გადაყვანის ინიციატივით გამოვიდა. ეს ვაშინგტონის მიერ რუსეთის წინააღმდეგ სანქციების შემოღების გამო უკმაყოფილების ფონზე ხდება.
პირველი შეზღუდვები ყირიმის ანექსიის გამო 2014 წელს დაწესდა და მას შემდეგ მოსკოვი დოლარზე დამოკიდებულების შემცირებას მუდმივად ცდილობდა. მაგრამ მთელი ძალისხმევის მიუხედავად, მოსკოვმა აღიარა, რომ თანამედროვე მსოფლიოში დოლარის გარეშე საერთაშორისო ბაზარზე მუშაობა წარმოუდგენელია.
მსოფლიოში ცენტრალური ბანკების რეზერვების 60% და საგარეო სავაჭრო ოპერაციების 88% სწორედ ამერიკულ დოლარზე მოდის. საერთაშორიო ობლიგაციების ნახევარზე მეტიც სწორედ დოლარშია.
თუმცა, დოლარის ძლევამოსილება უპირობო სულაც არაა - აშშ-ს სახელმწიფო ბიუჯეტის ზრდადი დეფიციტი ახალი სახელმწიფო ობლიგაციების გაყიდვას მოითხოვს, ხოლო ამერიკის უარყოფითი სავაჭრო ბალანსი ღრმავდება. დოლარისადმი საერთაშორისო ნდობა ჯერაც ძალიან მაღალია, თუმცა წინა წლებთან შედარებით ნაკლებია - როგორც უკვე ითქვა ცენტრალური ბანკების რეზერვების 60% დოლარშია და ეს ძალიან ბევრი, მაგრამ ამავე დროს ეს ყველაზე დაბალი მაჩვენებელია ბოლო 25 წლის მანძილზე.
პეკინის ყველა მცდელობა იუანის პოზიციების განმტკიცებისთვის, ჯერ ნაკლებად შედეგიანია. თუმცა, როგორც ჩანს, ეს გრძელვადიანი თამაშია. სავარაუდოდ, ათწლეულის ბოლოს ჩინეთი აშშ-ს ნომინალური მშპ-ს მაჩვენებელში გაუსწრებს.
თუმცა, ამ ციფრებს უკან სხვა რეალობა დგას - მსოფლიოში ათეულობით ქვეყანაა, სადაც დოლარის გარდა სხვა ვალუტის სარეზევრო სტატუსი არც განიხილება - მით უმეტეს იუანის.
ამ ქვეყნებზე გლობალური მშპ-ს 50-60% მოდის და იქ დოლარის დომინირებას არაფერი ემუქრება - მიიჩნევს ბოსტონის უნივერსიტეტის პროფესორი რობერტ მაკკოლი.
მოსკოვი და პეკინი დოლარის ბატონობის შერყევას აუცილებლად გააგრძელებენ და შესაძლოა გარკვეულ წარმატებებსაც მიაღწიონ. მაგრამ დოლარის ჩანაცვლებისთვის მათ ის უპირატესობები უნდა ჰქონდეთ, რაც შტატებს აქვთ - კაპიტალის განვითარებული ბაზარი, დამოუკიდებელი ცენტრალური ბანკი და კანონის უზენაესობა.
შესაძლოა, ერთხელაც მსოფლიოს ნდობა ამერიკული დემოკრატიისადმი შეირყეს, შესაძლოა თავად ამერიკამ დაკარგოს ინტერესი იმ საერთაშორისო პოლიტიკურ, ეკონომიკურ და დიპლომატიურ პასუხისმგებლობაზე, რომელიც მან 1945 წლის შემდეგ იტვირთა.
მაგრამ ეს ჯერ არ მომხდარა და მომავალიც დოლარისაა - იმისთვის, რომ ამაში დარწმუნდეთ, სულ არაა საჭირო ფედერალური რეზერვის მაღალჩინოსნების და ჯო ბაიდენის მოსმენა.
პუტინმა ყველაფერი მათ ნაცვლად გააკეთა.
თენგიზ აბლოთია