პოლიტიკოსები ევროკავშირიდან გასული ბრიტანეთის ადგილზე კამათობენ. სკეპტიკოსები მიიჩნევენ, რომ ის გახდება მეორეხარისხოვანი ქვეყანა საერთაშორისო არენაზე, პრემიერ-მინისტრი ბორის ჯონსონი კი თვლის, რომ ამიერიდან ბრიტანეთი გახდება ნამდვილი გლობალური მოთამაშე.„ბრიტანეთს მოუწევს შეგუება იმ ფაქტთან, რომ ის არის პატარა, მეორეხარისხოვანი ქვეყანა“ - განაცხადა ირლანდიის პრემიერ-მინისტრმა ლეო ვარდაკარმა.
თუმცა, ეს რა თქმა უნდა, გადაჭარბებაა .ბრიტანეთი ვერ გახდება პატარა და მეორეხარისხოვანი .ვერც ობიექტურად და ვერც სუბიექტურად. ის არის 66-მილიონიანი ქვეყანა, მსოფლიოს მე-5 ამ მე-6 ეკონომიკის მქონე, გაეროს უშიშროების საბჭოს მუდმივმოქმედი წევრი, ნატოს ერთ-ერთი მოწინავე წევრი და ბირთვული ქვეყანა.
თუმცა, ბრექსიტს მართლაც შეუძლია ლონდონის საერთაშორისო გავლენის შემცირება.
ადგილი საერთო მაგიდასთან
პირველ რიგში, ის ვერ მიიღებს მონაწილეობას ევროკავშირის საერთო პოლიტიკის ფორმირებაში.
„ბრიტანეთს შეუძლია ითამაშოს გლობალური როლი მხოლოდ როგორც ევროპის ნაწილს, მხოლოდ ერთად შეგვიძლია ჩვენ წინ აღუდგეთ დიდ სახელმწიფოებს და ეს იციან მთელს მსოფლიოში - ინდოეთში, ახალ ზელადნიაში, ავსტრალიაში, კანადაში, სამხრეთ აფრიკაში.ყველგან ამბობენ, რომ ბრიტანეთი გახდება აუთსაიდერი, მეორეხარისხოვანი მოთამაშე“ - განაცხადა ევროსაბჭოს თავჯდომარემ დონალდ ტუსკმა.
„ბრიტანეთი იყო ევროკავშირის საგარეო პოლიტიკის ერთ-ერთი ყველაზე ავტორიტეტული თანაავტორი და ამიერიდან მას გაუჭირდება ამ როლის შესრულება. შესაბამისად, ეს შეამცირებს მის გავლენას და ავტორიტეტს საერთაშორისო არენაზე“ - წერს შოტლანდიელი ჟურნალისტი ენტონი სალამონი გაზეთ Scotsman-ში.
თუმცა, ბრექსიტის მომხრეები ამბობენ, რომ ბრიტანეთი დარჩება ევროპის მეგობრად და მოკავშირეთ. ამავე დროს, ლონდონი თავისუფალი იქნება ერთიანი ევროპის საგარეო პოლიტიკური ნებისგან, რომელიც, ამავე დროს ხშირად გადადიოდა უუნარობაში.
ევროკავშირის ქვეყნების პოზიციები ბევრ მნიშვნელოვან საკითხში მკვეთრად განსხვავდება ერთმანეთისგან, ამიტომაც, ისინი ერთობლივ გადაწყვეტილებებს ვერ იღებენ.
არასანდო პარტნიორები ოკეანეს მიღმა
ჯონსონის მთავრობა იმედოვნებს, რომ ევროკავშირიდან გასული ბრიტანეთი შეძლებს აშშ-სთან თავისუფალი ვაჭრობის შესახებ შეთანხმების ხელმოწერას - ტრამპი და მისი ადმინისტრაციის წევრები ასევე ადასტურებენ ამისთვის მზადყოფნას.
სკეპტიკოსები მიიჩნევენ, რომ ამერიკელების დაპირებები ლამაზად ჟღერს ამ თემაზე მანამ,სანამ დაიწყება კონკრეტული მოლაპარაკებები, რა დროსაც აუცილებლად გამოჩნდება სხვადასხვა დარგების ინტერესები.
თანაც, მათი აზრით, ცალკე აღებული ბრიტანეთი არც ეკონომიკურად და არც საგარეო პოლიტიკის მხრივ, შტატებისთვის განსაკუთრებით საინტერესო არ არის.
„ევროკავშირიდან გასვლა ნიშნავს იმას, რომ შტატებს არ ეყოლებათ უახლოესი და ევროპაში ერთ-ერთი ყველაზე გავლენიანი მოკავშირე. შესაბამისად, ვაშინგტონს მოუწევს მეტი მუშაობა ევროკავშირის სხვა ქვეყნებთან, ბრიუსელის პოლიტიკაზე გავლენის მოსახდენად“ - წერს კარნეგის ფონდის ანალიტიკოსი დევიდ უაინრეი.
უშიშროების საბჭოში ადგილის ლეგიტიმურობა
ბრიტანეთი რჩება უშიშროების საბჭოს მუდმივმოქმედ წევრად ვეტოს უფლებით. რა თქმა უნდა, გლობალური პოლიტიკის უმწვავეს საკითხებში ეს ორგანო უძლურია. თუმცა, იქ მაინც წყდება ბევრი მნიშვნელოვანი საერთაშორისო პრობლემა. ბრექსიტი აქაც ამცირებს ლონდონის სიტყვის ფასს.
„რა თქმა უნდა, გაეროს უშიშროების საბჭოში ბრიტანეთის ადგილს არაფერი ემუქრება, თუმცა მისი ლეგიტიმურობა შემცირდა“ - ნათქვამია ბრიტანეთის აკადემიის მიერ ჩატარებულ კვლევაში.
საერთაშორისო ანალიტიკოსების აზრით, ევროკავშირის სახელით გაეროში სულ უფრო მეტად ილაპარაკებს საფრანგეთი - გაეროს უშიშროების საბჭოს და ამავე დროს ევროკავშირის წევრი-ქვეყანა.
ბრიტანეთის მოქალაქეობის მიმზიდველობის შემცირება
ბრიტანეთმა უკვე დაიწყო ახალი, ლურჯი პასპორტების ბეჭდვა, შინდისფერი, საერთო ევროპული დოკუმენტების სანაცვლოდ. თუმცა, ეს პასპორტი ნაკლებად მიმზიდველია, რადგანაც ის არ ითვალისწინებს ევროკავშირში წევრობასთან დაკავშირებულ შეღავათებს.
„ბრიტანეთის პასპორტის ფასეულობა მკვეთრად შემცირდება. ბრექსიტის შედეგად, ბრიტანეთის მოქალაქეებს წაერთმევათ ევროკავშირის ქვეყნებში, შვეიცარიაში, ნორვეგიაში, და ისლანდიაში თავისუფლად ცხოვრების უფლება.
ბრიტანელების ნაწილი, ვინც აპირებს უცხოეთში ცხოვრებას და მუშაობას, დღეს უკვე ცდილობს ახალი პასპორტების მიღებას. მაგალითად, 2016 წლიდან ევროკავშირის წევრმა ირლანდიამ დაიწყო გამარტივებული პროცედურებით თავისი პასპორტების გაცემა ბრიტანელებისთვის. 2017 წელს დუბლინმა მოქალაქეობაზე მეზობელი კუნძულიდან 80 000 განაცხადი მიიღო, 2019-ში კი - თითქმის 100 000.
ბრიტანეთის დასასრული
ლონდონისთვის ყველა დიდი დარტყმა შესაძლოა გახდეს შოტლანდიის გამოყოფა, რაც ნიშნავს ფაქტობრივად, ბრიტანეთის დაშლას, რადგანაც სახელმწიფო The Great Britain – ეს არის სწორედ ინგლისის და შოტლანდიის კავშირი, რომელიც 1707 წელს შეიქმნა.ამ ეტაპზე მოვლენების ასეთი განვითარება ნაკლებადაა სავარაუდო, თუმცა, შოტლანდიის მმართველი ეროვნული პარტია მტკიცედაა განწყობილი ახალი რეფერენდუმის ჩატარებისთვის.
2014 წელს შოტლანდიამ გადაწყვიტა ბრიტანეთის შემადგენლობაში დარჩენა, თუმცა, მინელებული სეპარატიზმი ბრექსიტმა გააღვივა. 2016 წელს შოტლანდიელთა 62% ხმა ევროკავშირში დარჩენას მისცა.
შოტლანდიის პრემიერ-მინისტრმა ნიკოლა სტერჯენმა განაცხადა, რომ მის ახალი გარემოებების გათვალისწინებით, ქვეყანას აქვს უფლება გამოეყოს ინგლისს.
ამ ეტაპზე ბორის ჯონსონმა უარი უთხრა შოტლანდიელებს, თუმცა ბევრია დამოკიდებული არჩევნებზე, რომლებიც 2021 წელს ჩატარდება. ეროვნული პარტიის დამაჯერებელი გამარჯვება გაზრდის რეფერენდუმის ჩატარების შანსებს.
ყველაფერი კარგად იქნება?
„ნამდვილად გლობალური ბრიტანეთი“ - ეს არის ბრექსიტის მომხრეთა ლოზუნგი, რომელიც გულისხმობს, რომ ევროკავშირის შემადგენლობაში ლონდონი ვერ ატარებდა დამოუკიდებელ საგარეო პოლიტიკას.
ჯონსონის თქმით, ევროკავშირიდან გასვლის შემდეგაც ბრიტანეთი რჩება მოწინავე მოთამაშე ისეთ საკითხებში, როგორც თავისუფალი ვაჭრობის პრინციპების გავრცელება, ბრძოლა ტერორიზმთან, ადამიანის უფლებების დაცვა, და ა.შ.
„ბრიტანეთის საერთაშორისო მდგომარეობა არასდროს არ იყო დამოკიდებული ევროკავშირში წევრობაზე. მას საფუძვლად უდევს ბრიტანეთის ეკონომიკური წონა, დემოკრატიული ფასეულობები, ინსტიტუტების უმაღლესი ხარისხი, შეიარაღებული ძალები, სამეფო ოჯახი და ჩვენი რბილი ძალის სხვა ელემენტები. არ არსებობს არავითარი მიზეზი იმისთვის, რომ ეს ყველაფერი გაქრეს ევროკავშირიდან გასვლის გამო“ - მიიჩნევს ბრიტანეთის ყოფილი ელჩი გაეროში მარკ გრანტი.
წყარო: BBC
თენგიზ აბლოთია
დიდი ბრიტანეთი
