ელექტროტექნიკის უმრავლესობაზე გადახაზული ურნის ნიშანია დატანილი, რაც ნიშნავს, რომ მისი ჩვეულებრივ ნაგვის ყუთში გადაგდება აკრძალულია. მსგავსი აკრძალვა საქართველოშიც ვრცელდება, მაგრამ ევროპის ქვეყნებისგან განსხვავებით საქართველოში არც მათი ჩაბარების პუნქტებია და არც გადამუშავება ხდება. ბატარეებს მხოლოდ ერთგან – სავაჭრო ცენტრ „ისთ ფონთში“ იბარებენ, სადაც გადაგდებული ტელეფონების 1%-იც ვერ ხვდება.

ელექტროსაქონელი გარემოსთვის – როგორც ატმოსფეროსთვის, ასევე ნიადაგისა და წყლისთვის განსაკუთრებულად საშიშად ითვლება. ყველაზე მეტ ზიანს კი გარემოს ბატარეები და აკუმულატორები აყენებენ. მათ შემადგენლობაში მერკური, ტყვია და კადიუმი შედის. აღნიშნული ლითონები ნიადაგიდან გარკვეული დროის შემდეგ შესაძლოა საკვებში აღმოჩნდეს.  ძველ ტექნიკას საქართველოში კი იბარებენ, მაგრამ მხოლოდ ნაწილებისთვის, დაზიანებული ბატარეა კი, როგორც წესი, ნაგავსაყრელზე ხვდება.

ბატარეებისა და აკუმულატორების ნარჩენების მართვის ტექნიკური რეგლამენტის მიხედვით, 2022 წელს პორტატული ბატარეების 5% უნდა იქნას გადამუშავებული, 2031 წელს 50%. ათი წლით ადრე მდგომარეობის პროგნოზირება რთულია, მაგრამ 2022 წლის მინიმალისტური გეგმა ამ ეტაპზე უკვე ძალიან საეჭვოდ გამოიყურება.

მოქალაქეთა დიდმა ნაწილმა უბრალოდ არ იცის, რომ ბატარეების გადაყრა დაუშვებელია, ხოლო მათ, ვინც იცის და მზად არის ჩააბაროს – ჩაბარების პუნქტს ვერ პოულობს. მსგავსი პუნქტი რეგიონებში საერთდ არ არის, თბილისში კი მხოლოდ ერთია - „ისთ ფოინთში“. რთული მისახვედრი არაა, რომ ქალაქის ერთი ბოლოდან მეორეში ტელეფონის გადასაგდებად წასვლას ძალიან ცოტა ადამიანი თუ გადაწყვეტს.

„ისთ ფოინთში“ Commersant-ს უთხრეს, რომ 2 წლის განმავლობაში ჯამში 200 კგ ელემენტი ჩაიბარეს და რადგან საქართველოში მათი გადამუშავება არ ხდება, უახლოეს მომავალში ნარჩენებს საზღვარგარეთ გაიტანენ. მათივე თქმით, სავაჭრო ცენტრის ადმინისტრაცია გარემოს დაცვის მიმართულებით გააქტიურებას გეგმავს, თუმცა მოქმედების კონკრეტულ გეგმას ამ ეტაპზე არ ასაჯაროვებენ.

პრობლემასთან დაკავშირებით Commersant გარემოს დაცვის ექს–მინისტრ ნინო ჩხობაძეს დაუკავშირდა. მისი თქმით, ელექტრონული საქონლის ნარჩენების გადამუშავებას მწარმოებლის გაფართოვებული ვალდებულება არეგულირებს. კითხვაზე, თუ რა შეიძლება გაკეთდეს, ექსპერტი გვპასუხობს, რომ პრობლემის მოგვარებაზე მწარმოებლებმა, საქართველოს შემთხვევაში იმპორტიორებმა უნდა იზრუნონ და კარგი იქნებოდა თუ გაყიდვის წერტილებში, მეტროსადგურებთან და სხვა შეკრების ადგილებთან სპეციალურ შემგროვებელ ურნებს განათავსებდნენ, რითაც მომხმარებლის ცნობადობასაც გაზრდიდნენ და ჩაბარებასაც გაუმარტივებდნენ. ნინო ჩხობაძე ასევე განმარტავს, რომ სახელისუფლებო კონტროლის გარდა, პროცესში საზოგადოებრივი ჩართულობაც აუცილებელია.

საქართველო არაინდუსტრიული სახელმწიფოა გიგანტური ქარხნების გარეშე, მაგრამ არაინდუსტრიულთან ერთად ქვეყანა ღარიბიცაა, რასაც სამოქალაქო განათლების ნაკლებობაც ემატება. ქვეყნის მთლიანი ავტოპარკის 80%-ზე მეტი 12 წელზე მეტი ხნისაა, უმრავლესობას კატალიზატორი აქვს ჩახსნილი. სამშენებლო ობიექტებზე ბადე იშვიათადაა ჩამოფარებული, ქვის დამუშავებაც უმეტესწილად მშრალი წესით ხდება, კანალიზაცია, ქიმიური ნარჩენები და საყოფაცხოვრებო ნარჩენების ნაწილი მდინარეებში ხვდება. ამ ყველაფრის შემდეგ საქართველოში მდინარეები და ატმოსფერო უფრო დაბინძურებული გამოდის, ვიდრე ნავთობით მდიდარ ნორვეგიაში. დაბინძურებული ნიადაგი, დაბინძურებილი წყალი და დაბინძურებული ჰაერი კი ნელი სიკვდილის გამომწვევია. მსოფლიო მასშტაბით გარემოს დაბინძურებით წლიურად 7-8 მლნ ადამიანი იღუპება.

გიორგი ელიზბარაშვილი