საბანკო სექტორი საფინანსო ბაზარზე უკვე 94.52%-ით არის წარმოდგენილი, ამის შესახებ ინფორმაციას ეროვნული ბანკი ავრცელებს. ბოლო საანგარიშო წლებში საბანკო სექტორის წილი მიკროსაფინანსო ბაზრის დაპატარავების და საფინანსო ბაზრის სხვა მოთამაშეების გაქრობის ხარჯზე გაიზარდა, თუმცა სპეციალისტების ნაწილი ელის, რომ მომავალი წლის ანგარიში უფრო პესიმისტური იქნება.
საბანკო პროდუქტების ექსპერტი დავით კიკვიძე „კომერსანტთან“ საუბრისას აღნიშნავს, რომ კომერციული ბანკები საფინანსო სექტორის მონოპოლისტები არიან, რადგან არსებული რეგულაციებიც მათზეა მორგებული და ლობისტებიც ჰყავთ.
„კომერციული ბანკები საფინანსო სექტორის მონოპოლისტები არიან და ეს მაჩვენებელიც ამას ადასტურებს. ამის გამომწვევი მიზეზია ის, რომ საფინანსო სექტორში არსებული რეგულაციები მთლიანად ბანკებზეა მორგებული, ასევე მიკროსაფინანსო სექტორის განუვითარებლობა გამოიწვია იმან, რომ სებ-მა გაამკაცრა მათ მიმართ რეგულაციები, თითქოს იმ მიზეზით რომ ისინი უფრო ლიკვიდურები და მდგრადები გამხდარიყვნენ , თუმცა ამ ფაქტმა ბევრი მათგანის ბაზრიდან გასვლა ან მსხვილების მიერ პატარების შესყიდვა გამოიწვია, რამაც კონკურენცია შეამცირა და ამ სფეროს წარმომადგენლობა ბაზარზე შემცირებულია. დღევანდელ რეალობაში ბიზნესს ფულთან ხელმისაწვდომობის ალტერნატივად მხოლოდ კომერციული ბანკები აქვთ და მცირე სახით მიკროსაფინანსოები, რომელიც არასაკმარისია ბაზრის განვითარებისთვის. ასევე თუ დავამატებთ იმას, რომ ფასიანი ქაღალდების ბაზარი არ გვაქვს ქვეყანაში, რაც ბანკების სურვილით არის გამოწვეული, რადგან მათ დივერსიფიცირებული ბაზრების არსებობა არ აწყობთ, ფასიანი ქაღალდების ბაზარი კი მათი პირდაპირი კონკურენტი გახდება. ამაზე ნათლად მეტყველებს, ონლაინ სესხების ბაზრიდან გასვლა, რადგან მათმა პორტფელმა იმდენად დიდი მაჩვენებელი შეადგინა და იმხელა მასშტაბებზე გავიდა რომ ბანკებს გაუწია კონკურენცია, რაც მათთვის მიუღებელი იყო. საბოლოო ჯამში გამოდის, რომ საფინანსო სექტორი ბანკებზეა მორგებული, რომლებსაც კონკურენცია არ ხიბლავთ.
გარდა ამისა, საბანკო სექტორში რომ 2 კომერციულ ბანკს ბაზრის 80% უჭირავს ეს უკვე კატასტროფაა და თავის დროზე ეროვნულმა დაუშვა მათი ასე გამსხვილება, მაშინ როცა თიბისის რესპუბლიკა, ხოლო საქართველოს ბანკს ტაო პრივატ ბანკი აყიდინა, ასეთი ტიპის ფაქტები 15 ბანკის ფონზე საგანგაშო მაჩვენებელია, როდესაც ორი მსხვილი მონოპოლისტია. აქ უკვე ორ მსხვილ ბანკზე და სხვა დანარჩენებზეა საუბარი და რეალურ ფონს სწორედ ეს 2 ქმნის. სხვა ქვეყნებშიც ხდება ლობირება რაღაც დონეზე, მაგრამ ასეთი დიდი მონოპოლია ბანკებს არ აქვთ.
არსებული კრიზისული სიტუაციის ფონზე, როდესაც მარეგულირებელი მხოლოდ ბანკებზე ზრუნავს, ვფიქრობ საფინანსო ბაზარზე საბანკო სექტორის წილი შემდეგ წელს კიდევ უფრო გაიზრდება“, - განმარტავს დავით კიკვიძე.
„საზოგადოება და ბანკების“ ხელმძღვანელი გიორგი კეპულაძე არ ეთანხმება აღნიშნულ მოსაზრებას და თვლის, რომ წლების განმავლობაში ბანკების ზრდა უფრო მყარი იყო, რადგან ეროვნული ბანკი თავიდანვე უფრო მკაცრად არეგულირებდა მათ ვიდრე ფინანსური ბაზრის სხვა წარმომადგენლებს, რომლებიც წლების განმავლობაში ამ რეგულირების მიღმა იყვნენ.
„ახალ რეგულაციებს მიკროსაფინანსო ორგანიზაციების დიდმა ნაწილმა ვერ გაუძლო და მათი რაოდენობა განახევრდა, რადგან უმრავლესობა არასწორი ბიზნეს მოდელით მუშაობდა და საკმაოდ სარისკო პორტფელებს ფლობდა. მათი წილი რეალურად არც გამქრალა, გადანაწილდა ან სხვა უფრო მსხვილ მისო-ებში ან ბანკებში. ბანკების ზრდა კი უფრო მყარი იყო, რადგან ეროვნული ბანკი თავიდანვე უფრო მკაცრად არეგულირებდა მათ ვიდრე ფინანსური ბაზრის სხვა წარმომადგენლებს, რომლებიც წლების განმავლობაში ამ რეგულირების მიღმა იყვნენ. საბოლოოდ გამოვიდა ისე, რომ საბანკო სექტორის წილი ასეთი მაღალია. საფინანსო სექტორისთვის არც წლევანდელი და არც მომავალი წელი მარტივი არ იქნება, გაიზრდება ვადაგადაცილებული სესხების რაოდენობაც, თუმცა დარწმუნებული ვარ საბანკო სექტორი ამას დანაკარგების გარეშე გაუძლებს. შესაძლოა ამ კრიზისს მისო-ების ნაწილი შედარებით მოუმზადებლები შეხვდნენ და ვერ გაუძლონ, თუმცა არ მინდა პროგნოზების კეთება, მითუმეტეს ასეთ რთულ ვითარებაში.
როგორც წესი ქვეყანა რაც უფრო განვითარებულია იქ უფრო დივერსიფიცირებულია საფინანსო ბაზარი, იქ შემოდის ფასიანი ქაღალდების ბაზარი და ბირჟები, ამიტომ ბევრად მეტი მოთამაშეა. თუმცა ჩვენნაირი ქვეყნისთვის ეს ამ ეტაპზე რთულია, მაგრამ ნელ-ნელა წინ მივდივართ და ვიმედოვნებ, რომ განვითარდება ფასიანი ქაღალდების ბაზარი და ბირჟები“, - განაცხადა გიორგი კეპულაძემ.