კომერციული ბანკების ნაწილმა დოლარში განთავსებულ დეპოზიტებზე საპროცენტო განაკვეთი შეამცირა. ამის პარალელურად კი ლარში გაცემულ საბანკო პროდუქტებზე საპროცენტო განაკვეთი გაიზარდა.

საბანკო ასოციაციაში განმარტავენ, რომ ანაბრებზე პროცენტის კლება სისტემური ხასიათის არაა და ეს გადაწყვეტულება ყველა ბანკს არ მიუღია, გარდა ამისა ვინც შეამცირა, ისიც მინიმალურად, 0.25%-1%-ით.

„კონკრეტულმა ბანკებმა ზოგიერთ დეპოზიტზე შეამცირეს პროცენტები, ამას სისტემური ხასიათი არ ჰქონია, შეიძლება ითქვას რომ ეს დოლარიზაციის პროექტიდან გამომდინარე შემდეგი საფეხურია. ბანკებში უცხოურ ვალუტაში ლიკვიდობა მაღალია და მოქმედი რეგულაციების გათვალისწინებით მოსალოდნელი იყო, უცხოურ ვალუტაში შენატანებზე საპროცენტო განაკვეთების შემცირება. ლარიზაციის პროცესში ერთ-ერთი ნაკლები წინსვლა სწორედ დეპოზიტების მაჩვენებელშია. დღეის მდგომარეობით, კონკრეტულ ბანკებმა კონკრეტულ პროდუქტებზე შეცვალეს პროცენტები, თუმცა ვფიქრობ რომ ამან შესაძლოა სისტემური ხასიათი მიიღოს. უცხოურ ვალუტაში სადეპოზიტო მიმართულებით პროცენტების შემცირება კრიზისის მიუხედავადაც მოსალოდნელი იყო, თუმცა კრიზისმა პროცესს ხელი შეუწყო. მეორე კვარტლიდან ველოდებით აქტივობის ზრდას, ასევე შედეგები დამოკიდებული იქნება ბანკების ლიკვიდობაზეც. გარდა ამისა, ზოგიერთ საბანკო პროდუქტზე საპროცენტო განაკვეთი გაიზარდა მისი რისკიანობიდან გამომდინარე და არც ამ შემთხვევაში გვქონია სისტემური ხასიათი, დღეს სესხებზე მოთხოვნა ძალიან მცირეა. როგორც კი აქტივობა გაიზრდება და სიტუაცია დასტაბილურდება, მოლოდინი გვაქვს რომ საპროცენტო განაკვეთები შემცირდება“, - განმარტა საბანკო ასოციაციის ხელმძღვანელმა ალექსანდრე ძნელაძემ.

ეროვნული ბანკის ყოფილი პრეზიდენტი რომან გოცირიძე ამბობს, რომ ბანკების ნაწილმა ერთმანეთში მოილაპარაკეს და ერთდროულად მკვეთრად დაწიეს ანაბრების პროცენტები. მისი თქმით, საქართველოს საბანკო სისტემაში 35 მილიარდი ლარის ეკვივალენტი დეპოზიტებია განთავსებული, აქედან 62 პროცენტი უცხოურ ვალუტაშია დენომინირებული. ფიზიკური პირების შემთხვევაში ეს მაჩვენებელი კიდევ უფრო მაღალია და ანაბრების 77 პროცენტი უცხოურ ვალუტაში (ძირითადად, დოლარში) არის განთავსებული.

„ჩვენი მოქალაქეების დანაზოგების უდიდესი ნაწილი ორ მსხვილ ბანკშია თავმოყრილი. რა გააკეთა ამ ორმა დიდმა ბანკმა, „თიბისიმ“ და „საქართველოს ბანკმა“? გადაწყვიტა მუქთად ჩაიგდოს ხელში ეს მილიარდები. სავარაუდოდ, მოილაპარაკეს სულ ახლახან ერთმანეთში და ერთდროულად მკვეთრად დაწიეს ანაბრების პროცენტები. დღეისათვის, მაგალითად, ერთწლიან ანაბარზე სარგებელი დოლარში 1,25-1,35 პროცენტია, ევროში-0,45 პროცენტი. ალბათ გაიფიქრეთ, ამით სესხის პროცენტსაც ხომ შეამცირებენ და იქნებ ეშველათ მომხმარებლებსო? არ იზამენ. შარშანაც შეამცირეს ანაბრის პროცენტები (მათ შორის ლარში), მაგრამ კრედიტები უცხოურ ვალუტაში პირიქით, 0,9 პროცენტით გაიზარდა, ხოლო ეროვნულ ვალუტაში ფაქტობრივად იგივე დარჩა (მხოლოდ 0,2 პროცენტით შემცირდა).

რას აკეთებს ამ დროს ეროვნული ბანკი, ანტიმონოპოლიური რეგულატორი ამ სფეროში? არაფერს. ეს არაა პირველი შემთხვევა მსხვილ ბანკებს შორის საეჭვო გარიგებებისა, მაგრამ ეროვნული ბანკს ამის შესწავლითაც კი არ შეუწუხებია თავი. დეპოზიტებზე პროცენტების შემცირებას როგორც სუბიექტური, ასევე ობიექტური მიზეზები აქვს, მაგრამ ეს არ გამორიცხავს ბანკებს შორის შესაძლო გარიგებას, უფრო პირიქით-ამ მიზეზებზე გადაბრალებით ხელ-ფეხი ეხსნებათ სამოქმედოდ“, - ამბობს გოცირიძე.

ფინანსისტი და პრეზიდენტის ყოფილი მრჩეველი თემურ ბასილია „კომერსანტთან“ აღნიშნავს, რომ ეროვნულ ბანკს, როგორც საბანკო სექტორის მარეგულირებელ ორგანოს არ შეუსწავლია ბანკების ამ გადაწყვეტილებით დაირღვა თუ არა ანტიმონოპოლიური კანონი და მომხმარებლთა უფლებები.

„ბანკებმა გააკეთეს ის, რაც მათთვის, როგორც კომერციული სტრუქტურებისთვის სასარგებლოა. სამწუხაროდ, სახელმწიფო სტრუქტურებს არ შეუსრულებიათ მათზე კანონით დაკისრებული მოვალეობები. კერძოდ, ეროვნულ ბანკს, როგორც საბანკო სექტორის მარეგულირებელ ორგანოს არ შეუსწავლია ბანკების ამ გადაწყვეტილებით დაირღვა თუ არა ანტიმონოპოლიური კანონი და მომხმარებლთა უფლებები; ხოლო, სამართალდამცავებს არ დაუწყიათ მოკვლევა შესაძლო სისხლის სამართლის დანაშაულის ჩადენის ფაქტზე. სწორედ ეს გახლავთ პრობლემა. ეროვნული ბანკი და სამართალდამცავები რომ თავის ადგილზე ყოფილიყვნენ და დაეწყოთ კანონით გათვალისწინებული მოქმედებები, კომერციული სტრუქტურები უფრო ფრთხილად იქნებოდნენ თავიანთ გადაწყვეტილებებში“, - აღნიშნა თემურ ბასილიამ.