სახელმწიფო აუდიტის დასკვნის თანახმად 2017-2018 წლებში საინვესტიციო ვალდებულების სანაცვლოდ ქონების გადაცემის პროცესმა დარღვევებით ჩაიარა. საჭირო დროს ხელშეკრულებაში ცვლილებების შეტანა ვერ ხერხდებოდა, ქონების გადაცემისას არ ხდებოდა საჯარო ინტერესების გათვალისწინება, საინვესტიციო ვალდებულებები არასრულად ან არასწორად იყო განსაზღვრული, დაფიქსირდა მინისტრის ბრძანების შეუსრულებლობის ფაქტიც.
დასკვნის მიხედვით ხანგრძლივი პერიოდის განმავლობაში ვერ ხორციელდება გადაწყვეტილების მიღება საპრივატიზებო პირობებში შესატან ცვლილებებთან დაკავშირებით, რაც პრივატიზაციის პირობებით დადგენილი მიზნების შეუსრულებლობის რისკებს წარმოშობდა.
მიუხედავად იმისა, რომ თბილისსა და გუდაურში სასტუმროების მშენებლობაზე მოთხოვნა მაღალია, ქონების ეროვნული სააგენტო აუქციონის მაგივრად პირდაპირი მიყიდვის გზას არჩევდა, რა დროსაც ზოგ შემთხვევაში გასაყიდი ფასი საბაზროს ჩამორჩებოდა.
განსახილველ პერიოდში ხელშეკრულებებში ვადებთან და პირგასამტეხლოებთან დაკავშირებით ჩანაწერები დეტალურად გაწერილი არ ყოფილა.
როგორც სახელმწიფო აუდიტის დასკვნიდან ირკვევა ერთ შემთხვევაში სააგენტოსა და ინვესტორს შორის გაფორმებული ხელშეკრულება არ იყო სრულყოფილი, რადგან განსაზღვრული არ იყო ვალდებულების შესრულების ვადები და ინვესტიციის მოცულობა. შესაბამისად, სააგენტო მოკლებული იყო მაკონტროლებელი ქმედებების განხორციელების, მათ შორის, პირგასამტეხლოს დაკისრების შესაძლებლობას.
ქონების გადაცემის სანაცვლოდ დადგენილი ვალდებულების, დაახლოებით, 15 წლის განმავლობაში შეუსრულებლობის მიუხედავად, ქონება რჩება კერძო საკუთრებაში. შედეგად, სააგენტო ვერ უზრუნველყოფს პრივატიზებული სახელმწიფო ქონების კონტროლს, რაც ზრდის სახელმწიფო საკუთრების არაჯეროვნად გამოყენების რისკებს.
ინვესტორების მიერ ვალდებულებების არასრულად შესრულების მიუხედავად, სააგენტო ხშირ შემთხვევაში არ ატარებს საკმარის და ადეკვატურ ღონისძიებებს მისთვის კანონმდებლობით მინიჭებული უფლებამოსილების ფარგლებში, რაც შეიძლება მოიცავდეს შემდეგ ქმედებებს:
- ვალდებულებების შესრულების მუდმივი მონიტორინგი;
- ვალდებულების შესრულების გამოსწორების ვადების დაწესება;
- პირგასამტეხლოს მოთხოვნა;
- ვალდებულებების ცვლილების მიზანშეუწონლობის შემთხვევაში ინვესტორის ინფორმირება;
- სამინისტროში საკითხის განმეორებითი წარდგენა;
- ხელშეკრულების ცალმხრივად მოშლა;
- ქონების სახელმწიფო საკუთრებაში დაბრუნება;
- ვალდებულების შესრულების საკითხის დადგენა.
აუდიტის თქმით სააგენტოს მხრიდან პასიური ქმედება გარკვეულ შემთხვევებში მრავალი წლის განმავლობაში გაგრძელდა, რაც მიუთითებს კონტროლის მექანიზმების სისუსტეებზე მიუთითებს.
რაც შეეხება სხვა დარღვევებს: სსიპ − სახელმწიფო ქონების ეროვნულმა სააგენტომ აუქციონის წესით გასხვისებულ ქონებასთან დაკავშირებით, ინვესტორს პირობით შეუმცირა პირგასამტეხლო იმ გარემოების მიუხედავად, რომ ვალდებულებები იყო შეუსრულებელი.
ერთ შემთხვევაში ინვესტორთან მიმართებით საინვესტიციო ვალდებულების მნიშვნელოვანი ზრდის მიუხედავად (2,000,000 ლარიდან გაიზარდა 20,000,000 ლარამდე), საბანკო გარანტიის ოდენობა არ შეცვლილა, რაც ვალდებულებების შეუსრულებლობის შემთხვევაში მნიშვნელოვნად ამცირებს დასაკისრებელი პირგასამტეხლოს მოთხოვნის უზრუნველყოფის საშუალებას.
სააგენტომ, ვერ წარმოადგინა მყარი მტკიცებულება, რაც დაადასტურებდა ეკონომიკისა და მდგრადი განვითარების მინისტრის 2010 წლის 16 სექტემბრის N1-1/1537 ბრძანებით დამტკიცებული დებულებით გათვალისწინებული ვალდებულების შესრულებას, ხელშეკრულების მხარისათვის დამატებითი გამოსასწორებელი ვადის დაწესების შესახებ. მსგავსმა ფაქტებმა აუდიტის სამსახურის შეფასებით შესაძლოა პოტენციური ინვესტორის მოლოდინი პრივატიზების პროცესების საიმედოობასთან დაკავშირებით შეამციროს.
აუდიტის სამსახურმა დარღვევების აღმოსაფხვრელად რამდენიმე რეკომენდაციაც გასცა, რაც ძირითადად პირობებისა და ვადების დეტალიზაციას გულისხმობს.
გიორგი ელიზბარაშვილი