ანკარა რუსეთთან საგაზო კონტრაქტების გადახედვას და ფორმულის შეცვლას შავ ზღვაში მსხვილი საბადოს აღმოჩენის შემდეგ ცდილობს. ანალიტიკოსები მიიჩნევენ, რომ თურქეთს რამდენიმე უპირატესობა აქვს, რომელსაც ის რუსული გაზის გაიაფებისთვის გამოიყენებს.

როგორც ცნობილია, აგვისტოს ბოლოს თურქეთის პრეზიდენტმა რეჯეპ ერდოღანმა შავ ზღვაში 320 მლრდ. კუბური მეტრი გაზის საბადოს აღმოჩენის შესახებ განაცხადა.

ამ საბადოდან ბუნებრივი აირის მოპოვება ახლო პერსპექტივის საკითხი არაა, ამას დრო და შესაბამისი ინფრასტრუქტურის აშენება სჭირდება, თუმცა, თურქებმა ამ თეორიული უპირატესობის გამოყენება უკვე დაიწყეს და რუსულ გაზზე ფასების აუცილებელ შემცირებაზე მიანიშნებენ.

კერძოდ, თურქეთის ენერგეტიკის მინისტრმა ფატიხ დემნეზმა განაცხადა, რომ გრძელვადიან საგაზო კონტრაქტებში პირობების გადახედვის შესაძლებლობა გათვალისწინებულია. მისი თქმით, თურქეთში მსხვილი საბადოს აღმოჩენა  რუსული გაზის გაიაფების შესაძლებლობას იძლევა.

დენმეზმა ასევე განაცხადა, რომ ამ საბადოდან გაზის მოპოვება სამომხმარებლო ტარიფებს და გაზის იმპორტზე დანახარჯებს შეამცირებს.

თურქეთის ფინანსთა მინისტრის ბერატ ალბაირაკის თქმით, ახალ პირობებში ქვეყანას იმპორტირებული გაზის ღირებულების 30%-ით შემცირების შანსი ეძლევა.

თუმცა, რუსი ექსპერტები ამ საკითხს სულ სხვანაირად უყურებენ - ენერგეტიკული უსაფრთხოების ფონდის ექსპერტის იგორ იუშკოვის აზრით, აღმოჩენილი საბადოს როლი აშკარად გადაჭარბებულია.

„თურქები ბუზს სპილოდ აქცევენ. საბადო არც თუ ისე მსხვილია და რეალურად შესაძლოა გაცილებით უფრო მცირე აღმოჩნდეს. დღეს მისი დამუშავება რომც დაიწყოს, საბადოს ამუშავებას მინიმუმ 5-7 წელი დასჭირდება. გაზზე დღევანდელი, ისედაც დაბალი ფასების გათვალისწინებით, არაა გამორიცხული,  საბადოს დამუშავებაზე უარი თავად ანკარამ თქვას“ - მიიჩნევს ის,

ექსპერტის აზრით, ამ ეტაპზე ეს საკითხია სრულიად თეორიულია. ანკარას ტექნიკურ-ეკონომიკური დასაბუთებაც კი არ შეუდგენია, რომელიც პროექტის ეკონომიკური მიზანშეწონილობას დაადასტურებდა.

თუმცა, იუშკოვის აზრით, ამის მიუხედავად, თურქეთს რუსული გაზის ფასის შემცირებისთვის გარკვეული ბერკეტები მაინც აქვს, პირველ რიგში ეს აზერბაიჯანული გაზია, რომელსაც ის ტრანსაანატოლიური გაზსადენით მიიღებს. მეორე ფაქტორია თხევადი გაზის ბაზრის სწრაფი ზრდა მთელს მსოფლიოში.

„თურქეთმა რუსულ გაზზე ფასის დაგდება რამდენიმეჯერ უკვე მოახერხა. მაგალითად,  2010 და 2014 წლებში რუსეთმა თურქეთისთვის გაზი მართლაც გააიაფა. დღევანდელი ვითარებაში, როდესაც ენერგომატარებლების საერთაშორისო ფასები რეკორდულად დაბალ დონეზეა, შესაძლოა მოსკოვმა მართლაც გაიზიაროს ანკარის პოზიცია“ - თვლის იუშკოვი.

ბოლო პერიოდში თურქეთში რუსული გაზის მიწოდება მკვეთრად შემცირდა. ქვეყნის ენერგობაზრის მარეგულირებელი კომისიის მონაცემებით, 2020 წლის პირველ ნახევარში 2019 წლის ანალოგიურ პერიოდთან შედარებით რუსული გაზის იმპორტი 41,5% შემცირდა.

შემცირების მიზეზი რუსული გაზის უფრო მაღალი ფასია სხვა წყაროებთან შედარებით.

თურქეთის ნავთობის და გაზის მოხმარების 90% იმპორტზე მოდის. ქვეყნის ხარჯები ენერგომატარებლების იმპორტზე წელიწადში 40-45 მლრდ. დოლარს შეადგენს.