ევროპელი და ამერიკელი ექსპერტები ვარაუდობენ, რომ შავ ზღვაში გაზის ახალი მსხვილი საბადოს აღმოჩენის შემდეგ, თურქეთი რუსული გაზის შესყიდვებს შეამცირებს, რაც გაზსადენ „თურქული ნაკადი“-ს ფუნქციონირებას საფრთხის ქვეშ დააყენებს.
ახლახანს აღმოჩენილი საბადო რუმინეთისა და ბულგარეთის საზღვართან მდებარეობს. წინასწარი შეფასებებით, მარაგები 320 მლრდ. კუბურ მეტრს შეადგენს და ანკარა დაზვერვით სამუშაოებს ამ რეგიონში კვლავაც გააგრძელებს.
თურქეთის პრეზიდენტის რეჯეპ ტაიპ ერდოღანის თქმით, ეს რეალურად არსებული მარაგების მხოლოდ ნაწილია.
დღემდე თურქეთი გაზის უმსხვილესი იმპორტიორი იყო, მათ შორის რუსეთიდან. არაოფიციალური ინფორმაციით, თურქეთის ტერიტორიულ წყლებში აღმოჩენილი საბადოების მარაგები 800 მლრდ.-დან 26 ტრილიონამდე მერყეობა. ეს რაოდენობა კი 20 წლის მანძილზე ქვეყნის დამოუკიდებელი გაზმომარაგებისთვის სრულიად საკმარისი იქნება.
სწორედ ამიტომ, შესაძლოა რუსული გაზის მიწოდება თურქეთისთვის კითხვის ნიშნის ქვეშ დადგეს.
საკონსულტაციო კომპანია Merkel Energy-ს დირექტორის კრისტოფ მერკელის თქმით, მას შესაძლო ახალი განვითარება არ გაუკვირდება - კერძოდ, ისეთი ქვეყნები, როგორც უკრაინა, ბულგარეთი და საბერძნეთი შესაძლოა თურქული გაზის შეძენით დაინტერესდნენ, თუკი თურქეთი მის გაყიდვას გადაწყვეტს. ეს კი „თურქული ნაკადი“-ს დატვირთულობას კიდევ უფრო შეამცირებს.
თუმცა, არის განსხვავებული აზრიც - კერძოდ, პანდემიამ მინიმუმამდე შეამცირა გაზის ღირებულება. ჯერ ბოლომდე გასაგები არაა, რამდენად მომგებიანი იქნება თურქეთში ახალი საბადოს ამუშავება.
რუსი ექსპერტის იგორი უიშკოვის თქმით, საბადოს რენტაბელურობას მხოლოდ შესაბამისი აუდიტი დაადგენს, თუმცა, მისი აზრით, მარაგები არც ისეთი დიდია, რომ თურქეთი მთლიანად თვითუზრუნველყოფაზე გადავიდეს.
შავი ზღვის სიღრმის და მოპოვების მაღალი თვითღირებულების პირობებში საკამათოა, რა არის თურქეთისთვის უფრო მომგებიანი - საბადოს დამუშავება, თუ გაზის იმპორტის გაგრძელება?
იუშკოვის აზრით, საშუალოვადიან პერსპექტივაში თურქეთში რუსული გაზის ექსპორტს არაფერი ემუქრება - საბადოებიდან გაზის მოპოვებაც რომ დაიწყოს, ამას გარკვეული დრო დასჭირდება, განსაკუთრებით კი, მის სრული სიმძლავრით ამუშავებას.
დღეს რუსეთს სულ სხვა სირთულეები აქვს - ისეთები, როგორც ანკარის მიერ გაზის ალტერნატიულ ბაზრებზე შესყიდვა და დაბალი ფასები, რაც თურქეთს დიდი რაოდენობით იაფი თხევადი გაზის ყიდვის საშუალებას აძლევს.
„თურქულ ნაკად“-საც არაფერი ემუქრება, რადგანაც დიდი საბადოების აღმოჩენა მათ სწრაფად ამუშავებას არ ნიშნავს. მაგალითად, პოლონეთში რამდენიმე წლის ფიკალის გაზის დიდი საბადო იქნა აღმოჩენილი, მაგრამ მოპოვება ჯერაც არ დაწყებულა. შესაძლოა, თურქეთშიც იგივე განმეორდეს და გაზის მოპოვების დაწყებას 6-7 წელი დასჭირდეს“ - მიიჩნევს იუშკოვი.
ახალი საბადოს აღმოჩენით თურქეთი არა მხოლოდ ეკონომიკურ, არამედ გეოპოლიტიკურ სარგებელს მიიღებს, რაც მას ენერგეტიკული დამოუკიდებლობის მიღწევის შესაძლებლობას, და შესაბამისად, საგარეო პოლიტიკაში მოქმედებების მეტ თავისუფლებას მისცემს.
Al Jazeera.com
მოამზადა თენგიზ აბლოთიამ
თურქეთი
