საპენსიო სააგენტო ადგილობრივ ბაზარზე კომპანიების საჯარო ფასიან ქაღალდებში ინვესტირებას იწყებს. სააგენტოს ინფორმაციით, პირველი ინვესტიცია, სავარაუდოდ, წლის ბოლომდე განხორციელდება. პირველ ეტაპზე ორი კომპანიის „ნიკორას“ და „თეგეტას“ ემისიები განიხილება.

„ნიკორას“ შემთხვევაში საუბარია მეორად ბაზარზე, „თეგეტას“ შემთხვევაში კი 35 მლნ ლარიან ემისიაზე, რომელშიც საპენსიო სააგენტოს მანდატის მიხედვით, მხოლოდ 10%-ის ფარგლებში შეუძლია ინვესტირება.

საპენსიო სააგენტოს ყოფილი დირექტორი, ფინანსისტი ლევან სურგულაძე „კომერსანტთან“ საპენსიო სააგენტოს მიერ ქართულ ბაზარზე ფასიან ქაღალდებში ინვესტირების დეტალებზე საუბრობს.

„ის რომ საპენსიო სააგენტოს საინვესტიციო სამსახური ამოქმედებას აპირებს უკვე კარგია -ადგილობრივ ბაზარზე ინვესტირება გაცილებით ადრე უნდა დაწყებულიყო. საინვესტიციო საქმიანობის ერთ-ერთი მიმართულება სწორედ ადგილობრივი კომპანიების ფასიან ქაღალდებში, პირველ რიგში კი სასესხო ინსტრუმენტებში დივერსიფიცირებული სახით დაბანდებაა. თუმცა აქვე ხასგასმით აღვნიშნავ, რომ ეს წელიწად ნახევრის წინ უნდა დაწყებულიყო. რაც შეეხება კონკრეტულ კომპანიებს, მაგალითად „ნიკორას“, მას გამოშვებული აქვს ობლიგაციები და თუ ამ ინსტრუმენტის საკრედიტო რეიტინგი დააკმაყოფილებს კანონის მოთხოვნებს, მაშინ ცხადია ასეთი ინვესტირება მისაღებია. მსგავსად, თუ „თეგეტას“ საკრედიტო რეიტინგი აკმაყოფილებს კანონის მოთხოვნებს, მის ობლიგაციებში ინვესტირებაც დასაშვებია. ზოგადად, ფასიანი ქაღალდების შერჩევისას შესწავლილ უნდა იქნეს მათი ემიტენტის ფინანსური ჯანმრთელობა, ბრუნვა და მომგებიანობა, ასევე ბაზარზე პოზიციონირება, კონკურენცია, ფინანსური ანგარიშგებები, უნდა მოხდეს გარკვეული პროგნოზირება. ამ კომპანიების ფასიან ქაღალდებში ინვესტირება ასეთი შესწავლის შემდეგ და ამავე დროს დივერსიფიცირებული სახით უნდა მოხდეს. ამ კონტექსტში ზოგადად მხოლოდ ორი კომპანიის ფასიან ქაღალდებში განთავსება მაღალი რისკის შემცველია. აქ დივერსიფიცირება გულისხმობს მაქსიმალურად შესაძლო რაოდენობის კომპანიების ფასიან ქაღალდებში ინვესტირებას და ამ კომპანიებს შორის არსებული კორელაციის გათვალისწინებას. ამ მხრივ, „ნიკორაც“ და „თეგეტაც“ სხვადასხვა ბიზნეს სექტორებში ოპერირებენ და მათ შორის კორელაცია დაბალია (თუ არ იქნება რაიმე განსაკუთრებული ეკონომიკური შოკი, როდესაც კორელაცია იზრდება). აქ უმნიშვნელოვანესია საინვესტიციო პორტფელის აგრეგირებული რისკის პროფილის რაოდენობრივი გამოთვლა და დადგენილ რისკის ლიმიტებთან შედარება (თუ დადგენილია). როგორც ვიცი ასეთი მეთოდოლოგია და რისკების კონტროლის ჩარჩო სტრუქტურაც საპენსიო სააგენტოს ჯერ არ აქვს. ეს კი არის ფასიან ქაღალდებში ინვესტირების დაწყების უმთავრესი წინაპირობა. უნდა ითვლებოდეს თითოეული კომპანიის რისკი, შემდეგ კი კომპანიების ერთ პორტფელში განთავსებისას უკვე უნდა დაითვალოს საინვესტიციო პორტფელის აგრეგირებული რისკი, პორტფელში კორელაციის გათვალისწინებით. როგორც ზემოთ აღვნიშნე, თითოეული კომპანიის დეტალური გამოკვლევა ასევე უმთავრესი წინაპირობაა ამ კომპანიის ფასიან ქაღალდებში ინვესტირებისთვის.

გარდა ამისა, რისკის კონტროლის სტრუქტურა საინვესტიციო სამსახურისგან სრულიად დამოუკიდებელი უნდა იყოს. თუ საინვესტიციო სამსახური ღებულობს მიუღებელ საინვესტიციო გადაწყვეტილებას რისკების კონტროლის თვალსაზრისით, როდესაც ირღვევა დამტკიცებული რისკის ლიმიტები, მაშინ რისკის კონტროლის სტრუქტურამ ეს საინვესტიციო გადაწყვეტილება უნდა შეაჩეროს და მოახდინოს შესაბამისი ანგარიშგება. ეს სტრუქტურა ამ ეტაპზე საპენსიო სააგენტოში არ ფუნქციონირებს. ანუ სახეზე არ გვაქვს უმთავრესი წინაპირობა საპენსიო სააგენტოს საინვესტიციო საქმიანობის დასაწყებად, - განმარტავს ლევან სურგულაძე.

აღსანიშნავია, რომ 2021 წლის 2 ნოემბრის მდგომარეობით, საპენსიო სქემაში რეგისტრირებულ მონაწილეთა ოდენობა 1 მილიონ 212 ათას მონაწილეს შეადგენს. დაგროვებითი პენსიით კი, ამ დროისთვის 1,200-მა ადამიანმა ისარგებლა. საპენსიო აქტივების მოცულობა 1.83 მლრდ ლარამდეა გაზრდილი. აქედან, საინვესტიციო საქმიანობის შედეგად დარიცხული სარგებელი 234 მილიონი ლარია.

ნინო თამაზაშვილი