საქართველო ავტომწარმოებელი არ არის. მიუხედავად ამისა, XXI საუკუნის მეორე დეკადაში ავტოექსპორტმა $4.4 მლრდ-ს გადააჭარბა და პირველი ადგილი დაიკავა. ინდუსტრია 100%-ით რეექსპორტზეა აგებული.
2001-2004 წლებში მსუბუქი ავტომობილების რეექსპორტს სისტემური ხასიათი არ გააჩნდა და ერთეულ შემთხვევებს ითვლიდა. მისი წილი მთლიან ექსპორტში 0.6%-ზე ნაკლებს შეადგენდა. 2005 წლიდან ბიზნესი ზრდას იწყებს და პიკს 2012-2013 წლებში აღწევს. თუ 2004 წელს ჯამური რეექსპორტი $3.8 მლნ-ს შეადგენდა, 2005 წელს ის $18 მლნ-მდე გაიზარდა, 2008 წელს $133 მლნ-მდე, 2012 წელს $587 მლნ-მდე, 2013 წელს კი $704 მლნ-მდე. ამ დროს ავტორეექსპორტის წილმა 24%-ს გადააჭარბა.
2011-2020 ჯამური ექსპორტის მოცულობამ $27.9 მლრდ შეადგინა. მოცემულ პერიოდში ყველაზე მეტი - $4.419 მლრდ, მთელი ექსპორტის 15.8% მსუბუქი ავტომობილების რეექსპორტზე მოდიოდა. $3.437 მლრდ-ით მეორე ადგილს, აგრეთვე რეექსპორტს მიკუთვნებულმა საქონელმა - სპილენძის მადნებმა დაიკავა, მისი წილი მთელ ექსპორტში 12.3%-ა. 10 წელიწადში საქართველომ $2.605 მლრდ-ის ფეროშენადნობის გატანა შეძლო, ღვინის კი ბევრად უფრო ნაკლების - $1.438 მლრდ-ის, ჯამური ექსპორტის 5.2%-ის. მეხუთე ადგილზე 1.234 მლრდ-ით თხილია მლრდ-იან ზღვარს მცირედით გადააჭარბა აგრეთვე სამკურნალო საშუალებების, მინერალური სასუქისა და სპირტიანი სასმელების ექსპორტმა.
2014 წლიდან ავტოექსპორტი შემცირებას იწყებს და 2015 წელს $179 მლნ-მდე მცირდება. 2019 წელს მან ისევ გადააჭარბა $700 მლნ-აინ ზღვარს და $732 მლნ-ით თანხობრივი რეკორდიც მოხსნა, მაგრამ ექსპორტში მისი წილი 19.3%-მდე შემცირდა. რაც შეეხება 2020 წელს ექსპორტის საერთო $456 მლნ-იანი კლების ფონზე, ყველაზე მეტად $329 მლნ-ით სწორედ ავტოექსპორტი შემცირდა. ვარდნა რეკორდული იყო პროდენტული დათვლითაც - 44.9%, თუმცა სპილენძის მადნების შემდეგ მაინც მეორე ადგილი დაიკავა.
როგორც ზრდას, ასევე კლებას თავისი მიზეზები გააჩნდა. 2014 წლამდე მთავარ საექსპორტო ბაზარს აზერბაიჯანი წარმოადგენდა, მას სომხეთი მოსდევდა. 2014-2015 წლებში აზერბაიჯანმა ჯერ 2005 წლამდე გამოშვებული ავტომობილების იმპორტი აკრძალა, შემდეგ აქციზი გაზარდა, რასაც ნავთობზე ფასების განახევრებაც დაემატა. 2015 წელს აზერბაიჯანის ეკონომიკა მხოლოდ 1%-ით გაიზარდა, 2016 წელს კი 3%-ით შემცირდა. ამ გარემოებებმა ქვეყანაში მსყიდველობითუნაროანობა შეამცირა, რაც ქართული მხარისთვისაც პრობლემა აღმოჩნდა. იმავე პერიოდში სომხეთი ევრაზიულ კავშირში გაწევრიანდა. შეცვლილი ეკონომიკური კანონმდებლობით არარუსული ავტომობილები გაძვირდა.
2019 წელს ავტოექსპორტმა პირველი ადგილი დაიბრუნა, თუმცა 2020 წელს პანდემიისა და კოვიდრეგულაციების მიზეზით დამდგარი ეკონომიკური კრიზისის შედეგად ისევ მეორეზე გადაინაცვლა. განსაკუთრებული ვარდნა სომხეთის მიმართულებით აღინიშნა. 2019 წელს სომხეთში ჯამურმა ექსპორტმა $433 მლნ შეადგინა, 2020 წელს 57%-ით ნაკლები - $188 მლნ. დანაკლისი $245 მლნ-ა, საიდანაც უდიდესი ნაწილი ავტოექსპორტს უკავია.
გიორგი ელიზბარაშვილი
ექსპორტი
