საქართველოში საფონდო ბირჟა წლებია უმნიშვნელოდ ფუნქციონირებს, წლიდან წლამდე არც გარიგებების მოცულობა და რაოდენობა იცვლება მნიშვნელოვნად. 2021 წელს სავაჭრო სესიებზე მხოლოდ 14 გარიგება დაიდო, აქციების რაოდენობამ 176 775, ხოლო ღირებულებამ 104 077.71 ლარი შეადგინა. გასულ წელს მხოლოდ „ლიბერთი ბანკის“ და „გრინ დაზღვევა საქართველოს“ აქციებზე დაიდო გარიგება. რაც შეეხება წინა წლების სტატისტიკას, 2020 და 2019 წლებში გარიგებების რაოდენობა 40-ს აღემატებოდა, თუმცა ჯამური ღირებულება 2019 წელს 45 717.34 ლარი, ხოლო 2020 წელს 46 135.30 ლარი იყო.
მთავრობის წევრები, პოლიტიკოსები თუ ეკონომისტები პერიოდულად კაპიტალის ბაზრის ამოქმედების მნიშვნელობაზე საუბრობენ, თუმცა რეალობა არ იცვლება. კაპიტალის ბაზრის გამოცოცხლება ვერც სავალდებულო საპენსიო დაზღვევის ამოქმედებამ მოახერხა, რადგან მიუხედავად დაპირებებისა, აკუმულირებული 2 მილიარდამდე ლარი ჯერ კიდევ ბანკებშია განთავსებული.
საპენსიო სააგენტოს ყოფილი ხელმძღვანელი და ფინანსისტი ლევან სურგულაძე გვიყვება, რომ თავდაპირველად იგეგმებოდა საპენსიო თანხები გამხდარიყო ის საინვესტიციო ბაზა, რომელიც საფონდო ბირჟის განვითარებას შეუწყობდა ხელს, თუმცა საბოლოოდ თანხები ბანკებში განათავსეს. მისი თქმით, ჩვენთან უბრალოდ არ არის კაპიტალის ბაზარი, შესაბამისად საბრუნავიც არაფერია, მის განვითარებას კი უნდა თავიდან დაწყება და სჭირდება საკანონმდებლო ბაზის განვითარება, სამუშაო ჯგუფის შექმნა და ა.შ.
რატომ არის დღემდე განუვითარებელი და არალიკვიდური არსებული საფონდო ბირჟა, ამ თემაზე „კომერსანტთან“ საქართველოს საფონდო ბირჟის გენერალურმა დირექტორმა გიორგი ფარესიშვილმა რამდენიმე თვის წინ ისაუბრა და აღნიშნა, რომ მთავარი პრობლემა ბირჟის არალიკვიდურობაა, ანუ არ გვყავს ერთის მხრივ საკმარისი რაოდენობის ინვესტორები და მეორეს მხრივ კომპანიები, რომლებიც გამოუშვებენ თავიანთ აქციებს.
„ბოლო წლის განმავლობაში გარიგებების მოცულობის მკვეთრი შემცირების მიზეზი საქართველოს საფონდო ბაზრის არალიკვიდურობა გახლავთ. კერძოდ, არ გვყავს ერთის მხრივ საკმარისი რაოდენობის ინვესტორები და მეორეს მხრივ კომპანიები, რომლებიც გამოუშვებენ თავიანთ აქციებს. შესაბამისად, ბირჟაზე აქციების ყიდვა-გაყიდვა არ ხდება. პირველ რიგში აუცილებელია განვითარდეს ადგილობრივი საფონდო ბაზარი და მიმზიდველი გახდეს როგორც ადგილობრივი (ქართული) კომპანიებისთვის, ასევე ინვესტორებისთვის“, - ამბობდა ფარესიშვილი.
საქართველოს საფონდო ბირჟა (სსბ) არის ერთადერთი მოქმედი ორგანიზებული ფასიანი ქაღალდების ბაზარი საქართველოში, რომელიც USAID-ის მხარდაჭერით ჩამოყალიბდა და ფუნქციონირებს ამერიკელი ექსპერტების დახმარებით შემუშავებულ საკანონმდებლო ჩარჩოებში. სსბ აკმაყოფილებს ფასიანი ქაღალდებით ვაჭრობის საერთაშორისოდ დამკვიდრებული პრაქტიკის ყველა საბაზისო მოთხოვნას.ჩვენ ვთავაზობთ ეფექტურ საინვესტიციო მექანიზმს როგორც ადგილობრივ, ასევე უცხოელ ინვესტორებს.
სსბ-ის ელექტრონული სავაჭრო სისტემა ბროკერებს ათასობით სხვადასხვა აქციით ვაჭრობის შესაძლებლობას აძლევს სამუშაო ადგილებიდან, რომლებიც განლაგებულია როგორც სსბ-ის სავაჭრო დარბაზში, ასევე საბროკერო კომპანიათა ოფისებში - დისტანციური წვდომის ტერმინალების დახმარებით.
2022 წლის 3 იანვრის მდგომარეობით სსბ-ის სავაჭრო სისტემაში დაშვებულია 23 კომპანიის ფასიანი ქაღალდი, რომელთა საერთო საბაზრო კაპიტალიზაციამ შეადგინა 0.751 მილიარდი აშშ დოლარი, ხოლო საშუალო დღიურმა ბრუნვამ 2021 წლის დეკემბრის თვეში - 11 ლარი.
ნინო თამაზაშვილი
საფონდო ბირჟა
